Her yılın başında adettendir o yılı nitelemek, başlayan yıla ilişkin düşünceleri kağıda dökmek. 2025’i tanımlamak daha kolay. 2025 Trump yılı olacak. Bundan öncekilere “bu yıl belirsizliklerle dolu” demişseniz 2025 hepsini aratmaya aday doğrusu.

Küresel olarak bakıldığında, öngörüde bulunmanın çok zor olduğu bir yıl olmaya aday 2025. Bir nevi, hiç tanımadığınız bir evde zifiri karanlık bir odaya girmek gibi. Neden? Başkan Trump birkaç hafta içinde göreve başlayacak. Her şey beklentilere uygun bile gitse Trump’ın hangi hadiseye ne tür tepkiler vereceğini kestirmek en zoru.

Doğrusu ya, Trump döneminin, Türkiye gibi ülkeler açısından bakıldığında, kolay olan bir tarafı da var aslında. Hiç değilse ortada bir yanlış anlama ihtimali, iletişim problemi filan olmayacak, Trump bir kere bir karar verdikten sonra.

Herhangi bir karar sonrası iletişimin nasıl yapıldığını geçen seferden hatırlarız hala milletçe. Sene 2018 filan. “Akıllı ol, başına bela olmayayım. Liste ortada. Bak şimdi şunu yapabilirsin, ama onu kesinlikle yapma, bunları ise yapmayı aklından bile geçirme. Anladın mı? Bir daha tekrar edeyim mi? Bak sonra yakınma.”

Ne yok burada? Muğlak, dolaylı, yandan hiçbir laf yok. Her şey direkt, doğrudan, hatta olanca kabalığıyla ortada. Şimdi böyle bir durumda iletişim kazası olması ihtimali düşük. Ama sinir olma ihtimali pek fazla. Doğrusu ya, gücünün farkında bir muhatap ile pek bir pazarlık şansı da yok doğrusu. Her konu pazarlığa açık elbette ama muhatabın ilgisini pazarlık konusuna çekmek zor. İyi değil.

İyi değil çünkü muhatabın verdiği karar, Jared Kushner’ın yazdıklarından anladığım, son derece anlık. İnsiyaki yani içgüdüsel daha çok bir taraftan da sanki. Hani ormanda bir dalda oturan bir maymun, bir tehlike hissedip yerini değiştirirken, ne kadar ayrıntılı bir analiz yapıyorsa hangi ağacın hangi dalına en rahat geçebileceğine dair karar alırken burada da o İşte “anlık” dediğim bu işte.

Ortadaki dosya ile ilgili birden fazla uzman önceden titiz bir çalışma yürütüyor, kağıtlar yazıyla doluyor. Herkes toplantı masasına doluşuyor. Başta başkan olmak üzere hiçbiri uzun uzun bir rapor okumamış tabii. Sonra biri bir şey diyor, hazırlıkla alakasız bir sonuç birden başkanın kafasında karar oluveriyor. Sonrası “tarihsel kişiliğinize uygun bir karar oldu bu, efendim.” Buyur buradan yak. Herhalde en kolay biz anlarız ne olduğunu bundan böyle. Bak bu da fena değil.

Bakın mesela geçen haftalarda Trump önce “Panama Kanalı’nın yönetimi Amerika’ya dönsün, 2009’daki işlemi iptal edelim” dedi. Yetmedi “Grönland’ı da bize satmaları lazım zaten” dedi. Olur, paşam. Hep yarım fikirler. Dediğim bu işte.

Neymiş? Panama Kanalı’nda yıllık geçiş ücreti bilmem kaç yüz milyon dolara çıkmış. Bu adeta soygunmuş. Sanki kanal idaresi milleti soymak için tertip içinde. Hâlbuki Panama’da kanal geçişinin güçleşmesinin nedeni iklim değişikliği etkisi. Bölgeye yağışlar azalınca, bir gemiyi Atlantik’ten Pasifik’e atlatmak için gereken 50 milyon galonluk su miktarını karşılamak giderek zorlaşıyor. 2023’ten beri yağışlar azalıyor. Neden? Kanalın yapısından. Pasifik tarafında, su seviyesi Atlantik’e göre daha yüksek. Bir taraftan diğerine gemiyi geçirmek için, gemiyi aşamalı olarak üç havuzla tepeye çıkartıyor........

© Ekonomim