Türkiye’nin ekonomideki öncelikli soru­nu faizden önce sorgulanmadan kabul gö­ren ana akım neoklasik dogmatik iddialardır. Geçen hafta dünyada tartışmalı Phillips Eğri­si üzerinden, Türkiye’de enflasyon ve işsizlik arasında yüksek korelasyonla ters yönlü iliş­ki var iddiası ekonomi sayfalarının manşetle­rindeydi.

Ana akımın sürekli dilinden düşürmediği iktisat biliminin kuralları ile anlatırsak, ki as­lında ekonometrinin kuralları, korelasyon iki değişken arasında birlikte hareketi gösterir, neden sonuç ilişkisi göstermez. Yani salt ko­relasyon ile ilişki var denmez. Granger neden­sellikle denebilir. Dakika bir gol bir.

İkincisi serilerin durağan olup olmadığı­na göre çıkan sonuç anlamlı veya anlamsız olabilir. Seriler durağan değilse sahte kore­lasyonlar oluşabilir. ADF (Augmented Dic­key-Fuller) testi gibi durağanlık kontrolü ya­pılmalıdır. Durağanlık varsa birinci farkla­rın alınması gibi seriler durağanlaşana kadar bakmak lazım. İkinci golü de gördük mü?

Korelasyonun çeşitleri var. Pearson mı, Spearman mi? Yani veriler seride normal da­ğılıyor mu, dağılmıyor mu? Normallik testleri yapılmış mı demek yani. Shapiro-Wilk, Kol­mogorov-Smirnov, Jarque-Bera gibi testler­le normallik analizi yapılmalıdır. Üçüncü gol de geldi.

Yetmez ama evet bir de otokorelasyon so­runu var. Serideki değerlerin kendi gecikmeli değerleriyle olan korelasyonuna Durbin-Wat­son ile bakmalıyız. Otokorelasyon varsa........

© Dünya