İnsanlar topluluk halinde yaşarlar. Bu topluluk içinde yaşamaları haciyattan değil, zaruriyattandır. Yaratılmışlar içinde çok önemli bir yere (İsra/70-1) sahip olan insan dini düşünce dahil her kazanımını fıtraten değil, kesbi bir amelle elde eder. İnsanlar dışında diğer canlı varlıklar kazanımlarını fıtraten alırlar. Fıtraten alınanlar da ya iş’ari ya da tashiridir.

Birincisi hayvanlardır: Hayvanlar, hayatları için lazım olan bilgi ve kazanımları fıtraten yani yaratılışla beraber Yüce Allah tarafından tashiri olarak verilir. Verilen bu emirlere genel olarak uyarlar. Fakat uyduklarında mükafat, uymadıklarında da ceza almazlar.

İkincisi Meleklerdir: Melekler, fıtraten yaratılışta Yüce Allah tarafından teş’iri olarak onlara emirler verilir. Meleklere verilenlerin hayvanlara verilenlerden farklı, aldıkları emirleri ne güç ne de düşünce bazında yerine getirmede asla zorlanmazlar. Ama hayvanlar ve insanlar öyle değildir.

Üçüncüsü İnsanlardır: İnsanlar doğarken biri elbise diğeri de bilgi olarak sıfır halde doğarlar. İnsanları Yüce Allah fıtraten iyi ile kötüden birini tercih edip etmemede serbest olarak mevlevi emirlerle yükümlü tutmuştur. İnsanlara yeraltı ve yerüstü ve de göklerde bulunan tüm........

© Doğruhaber