Siyaset ve yasak arasında 'Yürüyüş'
Temmuz 1941 ile Temmuz 1943 yılları arasında yayımlanmış olan Yürüyüş dergisinin ilk sayısının kapağında İsmet İnönü yer alır. Yuvarlak bir çerçeve içine alınmış fotoğrafının altında ‘Büyük Şefimiz İsmet İnönü’ yazısı dikkat çeker.
Derginin çeşitli sayılarındaki kapakları Agop Arad çizmiştir. İsmet Toprak ve K. Sönmezler de diğer kapak çizerleri arasındadır. Kapak görsellerinden yola çıkarak, dönemin ruhuna dair güçlü bir okuma yapılabilir. Savaş yıllarının kaosu, yalnızlık, yoksulluk ve insan halleri, çizgilerde çarpıcı bir biçimde yansıtılmıştır. Yer yer iskeletler halkın içinde görünür; miğferli bir askerin iskelete dönüşen ürkütücü hali, dönemi anlatan sembollerden biridir. Özellikle Agop Arad’ın kapaklarına hayran olmamak elde değil. Diğer kapakların kötü olduğunu iddia etmiyorum elbette; ancak Garip’in ikinci baskısındaki kapağı, Garbis Cancikyan ile Haygazun Kalustyan’ın Balkıs kitabı ve Sait Faik öyküleri için yaptığı çizimlerle Agop Arad’ı başka bir yazıda ele almak üzere burada bir mim koyarak devam edelim.
Derginin 10. sayısında da yine bir fotoğrafla İsmet İnönü yer alır kapakta. Aynı sayının ortasında, yani Sait Faik’in ‘Mektup’ şiirinin yer aldığı 15. sayfadan sonra, 16. sayfada Atatürk’ten bir alıntıya rastlanır. İki parçadan oluşan bu alıntının sonunda tanıdık bir cümle çıkar karşımıza: “Sanatsız kalmış bir milletin hayat damarlarından biri kopmuş demektir.” Zaten bu sayının açılışı da, kapağı takip eden sayfada, millî bir heyecanla yapılır: “Yürüyüş AZİZ TÜRK MİLLETİNİN CUMHURİYET BAYRAMINI KUTLULAR.” 16. sayfada İsmet İnönü’den bir alıntı yer alır. Bu da iki parça hâlindedir. Son cümlesi şudur: “Yalnız şahsî yükselişinizi değil, bütün bir milletin her ferdine sanat duygusunu aşılayarak hep beraber yükselmeyi düşünmelisiniz. İyi bir sanatkâr olmanın yanında iyi ve karakteri sağlam insanlar olmıya da çalışmalısınız.”
Derginin çeşitli sayılarında Gelincik sigarasının reklamı yer alır. Ayrıca banka reklamları, bira ve klişeci ilanları da dikkat çeker.
Dergide kimler yok ki… A. Kadir, Kemal Bilbaşar, Niyazi Akıncıoğlu, Hüsamettin Bozok, Fethi Giray, Nevzat Hatko, Rıfat Ilgaz, Cahit Irgat, İbrahim........
© Diken
