Sabaha karşı, geniş güvenlik önlemleriyle evi basılmadı; Bizim Köy kitabı yayımlandıktan sonra, görülen lüzum üzerine köy öğretmeni Mahmut Makal, Aksaray Kaymakamlığı’na davet edildi. 27 Mart 1950’de kaymakamlığa giden Makal, hemen savcılığa sevk edildi ve 29 Mart 1950’de tutuklandı.

Makal’ın Çardaklı köyündeki evi arandı. Okumayı ve yazmayı seven genç bir öğretmenin evinden çıkan kitap ve defterlere kolluk kuvvetleri el koydu. Bununla yetindiler mi? Emin olmak için babasının evini de aradılar.

Bunun biraz daha öncesi var elbette. Bizim Köy, memleket okurunda bir etki uyandırıp sorular çoğaldığında, her zamanki gibi ‘seçim sathı maili‘ne girmiş iktidarı rahatsız etti. Muhalefet ve gazeteleri –örneğin Zafer gazetesi– kitabı bir süre görmediği gibi, etkisinden de emin olamadıkları için harekete geçmekte ‘gevşek‘ davrandı. Ama iktidar ve gazeteleri –örneğin Ulus gazetesi– bu kitabın hükümete karşı bir komplo olduğunu vurguladı.

Durumdan kendine pay biçen dönemin Niğde valisi İbrahim Tevfik Kutlar, makam aracına atladığı gibi köyleri teftişe çıktı ve Mahmut Makal’ın öğretmenlik yaptığı Çardak köyüne de uğradı. Bizim Köy’den ve etkilerinden haberdardı, genç öğretmeni köylülerin karşısında rencide etmekten çekinmedi.

Orhan Veli, 15 Mart 1950’de Yaprak’ta bu durumu şöyle açıklıyor: “Niğde Valisi’nin Mahmut Makal’ı hınçla tevkif ettiğini düşündüren bir haber duyduk. Şu: Mahmut Makal Bizim Köy’de, köylülerin çorapsız olduklarını söylemiş. Kitabın uyandırdığı yankılar üzerine de Vali, Makal’ın köyüne gitmiş. Karşısına birkaç köylü çıkmışlar. Vali köylülere ayaklarını uzattırmış. Sonra, Makal’a dönüp:
‘Bak Mâmıd Efendi’ demiş, ‘köylülerin çorapları var’.”

Melih Cevdet de 1 Nisan 1950 tarihli Yaprak’ta ‘Bizim Köy’e Dair’ başlıklı bir yazı yazdı. Durumu özetleyen ve bu genç yazarın kitabından hayranlıkla bahseden Cevdet soyguncu bir softaya kulak veren köylünün, Makal’ı köy odasından kovduğu gece, yağmurdan tavanı çöken okulun içinde çarşaftan bir çadır kurduğunu ve o çadırın........

© Diken