Uygarlık tarihini, felsefe, bilim, matematik ve sanat tarihinden bağımsız olarak anlamak olanaklı değildir.

Felsefe; bilgi, bilim, dil, varlık, ahlak, siyaset, sanat, din gibi konularda sorgulayıcı, analitik, yaratıcı düşünceyi ve bu alanlarda kavramlar ve kuramlar geliştiren bir alandır.

Bilim; evren, doğa, insan, toplum gibi konularda gözleme, deneye ve deneyime dayalı olguları araştıran, empirik ve olgusal bilgiyi geliştiren, bu alanda kuramlar ortaya koyan bir alandır.

Matematik; geometri, aritmetik, cebir gibi dallar üzerinden, niceliksel, soyut, analitik ve salt akılsal düşünmeyi geliştiren bir alandır.

Sanat; edebiyat, müzik, resim, heykel, tiyatro, sinema, dans gibi dallar üzerinden insanın yaratıcılığını ve estetik duygusunu, sezgisini, yargısını geliştiren bir alandır.

Bu alanlardan yoksun bir toplumun ilerlemesi, gelişmesi, yenilenmesi olanaklı değildir.

Uygarlık tarihini iktidar mücadeleleri, savaşlar, işgaller, çatışmalar, antlaşmalar üzerinden yazmak, uygarlığın ne olduğunu anlamamaktır.

Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk, uygarlığın, özellikle ileri uygarlık seviyesinin, bilimle, felsefeyle, matematikle, sanatla olanaklı olduğunu kavramış nadir liderlerden birisiydi. Atatürk bu nedenle bu alanların gelişmesi konusunda büyük çabalar sarf etmiştir.

***

Uygarlık, Anadolu coğrafyasına yabancı bir şey değildir. Dünyada, uygarlık tarihinde hiçbir........

© Cumhuriyet