Mustafa Kemal ve arkadaşları hakkında ölüm fetvasını Mustafa Sabri yazdı, Şeyhülislam Dürrizade Abdullah onadı, Sadrazam Damat Ferit Paşa imzaladı, Sultan Vahdettin ferman olarak yürürlüğe koydu.

Fetva/Ferman 11 Nisan 1920’de İstanbul gazetelerinde yayımlandı.

Mustafa Kemal Atatürk, idam fermanı yayımlandıktan 12 gün sonra Meclis’i nasıl açtığını NUTUK’ta anlatıyor. (Günümüzün diline ben çevirdim.)

***

Atatürk, önce Kuvayı Milliye’ye karşı olan Padişah taraftarlarının Meclis’in açılışını nasıl engellemeye çalıştığına değiniyor ve sonra aşağıdaki sözlerle devam ediyor:

Efendiler, bu tür olaylara bundan sonra büyük ölçüde rastlayacağız. Büyük Millet Meclisi’nin toplanmasını ve açılmasını sağlamak için çalıştığımız günlerde bizi en çok uğraştıran, Düzce, Hendek, Gerede gibi Bolu bölgesindeki yerlerden başlayıp, Nallıhan, Beypazarı üzerlerinden Ankara’ya yaklaşma eğilimini gösteren irtica ve isyan dalgaları olmuştur.

Ben, bir taraftan bu dalgaların durdurulmasına çalışırken, bir taraftan da Ankara’da toplanmakta olan ve genel durumu henüz gereği gibi bilmeyen milletvekillerini dehşete düşürecek görüntüler karşısında bırakmamanın ve buna benzer durumların ortaya çıkmasıyla Meclis’in toplantısının engellenmesi gibi uğursuz olasılıklara meydan vermemenin çarelerini düşünüyordum. Bunun için Meclis’in açılmasında çok acele ediyordum.

Sonunda, gelebilmiş milletvekilleriyle yetinerek Meclis’in, Nisan’ın 23. Cuma günü açılmasına karar verdik.

Bu karar üzerine 21 Nisan 1920 tarihinde yayımladığım genelgenin içeriğini, o günün duygu ve anlayışlarına ne derece uymak zorunda kalındığını gösterir bir belge olması dolayısıyla, aynen bilginize sunmayı uygun görüyorum.

Tel: Gayet aceledir Ankara, 21.4.1920

Ankara’ya acele yazı

Kolordulara (14. Kolordu Vekâleti’ne)........

© Cumhuriyet