Munzur Doğa ve Kültür Festivali için heyecanlı-gerilimli-kaygılı süreçlerin yaşandığı şu günlerde olduğu gibi, hemen her dönem bu kadim coğrafyanın bazı özellikleri, ülke gündeminin de bir parçası olmuştur. “Eğitim” o özelliklerin başında gelir ve yazının başlığındaki ifade, tam olarak hem Dersim coğrafyasını, hem de onun bir kurumu olan Tunceli Eğitim ve Sağlık Vakfı’nı tanımlar.

Bir olgu olarak ‘eğitim’, Dersim’de formel kurumların inşasından çok daha geçmişe dayanan bir deneyimdi. Her şeyden önce Alevi inanç geleneğindeki Cem’ler, aynı zamanda birer eğitim işlevi görürdü. Yanı sıra istikrarlı mekânsal karşılığı olan eğitim pratikleri de vardı. Mesela köylerde ileri gelen aileler evlerinin bir odasını ‘eğitim’e ayırır; öğretmen ve materyal maliyetini de kendileri karşılardı. 20. yüzyıl içinde Dersim’de ‘eski yazı’nın yaygın şekilde bilinmesi büyük ölçüde bu enformel eğitim çabalarının bir sonucuydu.

∗∗∗

Resmi devlet eğitim kurumları bakımından da Dersim, pek çok başka şehirden daha eski-köklü bir deneyime sahipti. Prof. Dr. Ümüt Akagündüz’ün araştırmalarına göre Dersim sancağında ilk mektepler 1877’de Nazimiye ve Hozat’ta açılmıştı. Daha sonra bunları Rüştiyeler takip edecekti. 1894’de altısı Rüştiye, geri kalanları İptidai........

© Birgün