ABD Başkanı Donald Trump’ın Nobel talebine karşı 17 Ağustos’ta “Nobel’siz dünya namlunun ucunda” başlıklı yazıyı kaleme almıştık. Orada şunu demiştik: “Elbette fizik, kimya, fizyoloji, tıp alanlarında daha nesnel ödüller görebiliyoruz fakat ekonomi, edebiyat ve barış alanları doğrudan siyasî tercihlerle belirleniyor.”

Nobel’i incelerken ilginç bir makaleye denk geldim. Paul Novosad, Sam Asher, Catriona Farquharson, Eni Iljazi’nin hazırladığı 2024 Ekim tarihli bir makale: “Bilim Alanında Fırsatlara Erişim: Nobel Ödülü Sahiplerinden Kanıtlar.”

Araştırmada Nobel ödüllü bilim insanlarının çocukluk dönemindeki sosyoekonomik durumlarına odaklanılmış. Ödül alanların yarısı, doğdukları ülkenin en zengin yüzde 5’lik kesimine mensup ebeveynlerin çocukları. Şu sonuca varıyorlar: “Nobel ödüllülerin elit ailelerden geldiğini görüyoruz. (…) Ödül sahiplerinin yaklaşık yüzde 50-60’ı en iyi yüzde 5’lik ailelerden gelmektedir.” Fırsatlara erişimin 1901-2023 arasında iki katına çıktığı ama hâlâ yetersiz olduğu belirtilen makalede, kadın ödül sahiplerinin de daha elit ailelerden geldiği saptanıyor.

Makale aynı zamanda şunu tartışıyor: “Kanıtlarımız, çok sayıda ‘kayıp bilim insanı’ olduğunu göstermektedir-önemli bilimsel keşifler yapabilecek olan, ancak bunu gerçekleştirmek için hayatları boyunca gerekli olan tamamlayıcı girdileri alamayan bireyler.” Sonuç kısmında şu ifadeler dikkat çekiyor: “Sonuçlarımız, düşük gelirli........

© Aydınlık