Uluslararası alanda evrensel değerler ve ilkeler açısından bir ülkenin değerlendirilmesinde en önemli ölçüt polisin uygulamalarıdır. Bireyin ve toplumun güvenliğini sağlama hizmetiyle yükümlü olan polisin; suçun önlenmesinden, suç işlendikten sonra kanıtların toplanması ve suçluların yakalanmasına yönelik hizmetlerine, zihinsel modernizasyonundan yönetim anlayışına, halkla ilişkilerinden eğitimine kadar birçok bakımdan irdelenmesi, düzeltilmesi ve yapılandırılması gerekmekte.

Polisin meşruiyeti

Polislik eğer haklı ve doğru kurallar içinde, toplumsal uzlaşmaya dikkat edilerek yapılıyorsa geçerli ve meşrudur. Polisin görevini yaparken toplumsal uzlaşmaya dayanabileceği gibi zor kullanmaya da dayanabilir.

Polis uygulamaları zor kullanmaya dayanıyorsa düzensizlik ve çatışma sistemin uygunsuz veya zayıf olduğunu gösterir. Kamu düzeninin bozulmasına neden olan siyasal ya da sosyal çatışma alanlarından doğan düzensizlik ve güvensizlikleri aşmak siyasi yollarla sağlanacağına, zorla bastırıldığı takdirde bu yaklaşım devletin ve polisin meşruiyetini zayıflatır. Bu nedenle başarılı polisliğin temelinde halkın “zoraki rıza göstermesi” ( forced consent ) değil, halkın özgürce “rıza göstermesi” ” (policing by consent) yatmakta.

Türkiye’de bu gelenek zor kullanmaya dayalı olduğu halde İngiltere’de gerçek bir uzlaşmaya dayanır. İngiliz geleneği “uzlaşmacı polislik” veya “rızaya dayalı polislik” olarak bir kavramlaştırma yaratmış olup, bu durum polis ile toplum arasındaki ilişkileri geliştirme çabalarına dayanır. İngiltere’de polis örgütü genelde hukukun üstünlüğüne dayanarak kendisini meşrulaştırmaya çalışmıştır.

Demokratik toplumlarda polis otoritesinin meşruiyet kaynağı yasal-ussal, yönetim sistemi yerinden yönetim olup sistem uzlaşmaya dayalıdır. Demokratik olmayan toplumlarda ise polisin otoritesinin kaynağı geleneksel, yönetim sistemi merkeziyetçi, sistem ise zor kullanmaya dayalıdır.

Türkiye’de halkın polis uygulamalarına rıza göstermemesinin ana nedeni; devletin merkeziyetçi-otoriter özelliği ve zor kullanmaya dayalı polis zihniyeti ve uygulamasıdır. Polis, halkın desteğini ve rızasını alabilirse, meşruiyetini hukukun üstünlüğüne dayandırırsa hem demokrasiyi koruyacak hem de kamu düzenini sağlayacaktır.

Türkiye’de aksine terörle mücadele amacıyla asker tipi anti-terör polis birimleri ve ağır silahlar ve zırhlı araçlarla donatılmış polis birlikleri oluşturulmuş, Terörle Mücadele ve Özel Harekat Daireleri kurulmuş, aşırı zor kullanmaya dayalı polislik yönünde adımlar atılmış durumda. Nitekim son olaylarda özellikle itiraz ve protesto hakkını kullanan üniversite gençliğine yönelik orantısız ve provake edici........

© Artı Gerçek