Güneş patlamaları ve bunların tetiklediği jeomanyetik fırtınalar. Bilim kurgu senaryolarına özgü gibi görünen bu durum, artık sadece teorik bir olasılık olmaktan çıkmış durumda. Nitekim NASA, NOAA (National Oceanic and Atmospheric Administration) ve diğer birçok bilimsel kurumun yayımladığı teknik raporlar, jeomanyetik fırtınaların enerji şebekeleri ve uydu sistemleri üzerinde yıkıcı etkiler yaratabileceğine dair somut veriler ortaya koyuyor.

Güneş patlamaları nedir? Jeomanyetik fırtınalar nasıl oluşur?

Güneş'te meydana gelen ve koronal kütle atımı (CME) olarak adlandırılan devasa patlamalar, milyarlarca tonluk plazmayı uzaya savurur. Bu plazma, Güneş’ten Dünya’ya ortalama 18 ila 36 saat içerisinde ulaşan yüksek enerjili parçacıklar içerir. Bu parçacıklar Dünya'nın manyetosferine çarptığında ise, manyetik alanı sarsarak "jeomanyetik fırtına" adı verilen olayları tetikler. Fırtınalar, özellikle yüksek enlemlerde, enerji iletim hatlarında indüklenmiş akımlar yaratabilir. Bu akımlar, trafolarda aşırı ısınma, kısa devre ve sistem çökmelerine neden olabilir.

Tarihte yaşanan örnekler: Carrington Olayı ve Hydro-Québec Krizi

Bu tehlikenin yalnızca kuramsal olmadığını tarihsel örneklerle açıklamak mümkündür. 1859 yılında yaşanan ve literatüre Carrington Olayı olarak geçen devasa jeomanyetik fırtına, telgraf sistemlerinde yaygın arızalara yol açtı. O dönemde küresel elektrik altyapısı bugünkü gibi karmaşık değildi. Ancak benzer bir olay günümüzde yaşanırsa, çok daha yıkıcı sonuçlara yol açabilir. Nitekim 1989’da Kanada'nın Québec bölgesinde yaşanan Hydro-Québec arızası, jeomanyetik bir fırtına nedeniyle sadece 90 saniyede tüm bölgeyi karanlığa gömdü. Yaklaşık 6 milyon kişi 9 saat boyunca elektriksiz kaldı.

Küresel enerji altyapısı ne kadar hazırlıklı?

Modern enerji şebekeleri giderek daha merkezi ve dijital........

© Analiz