Siyaset Bilimci Umur Tugay Yücel, çok kutupluluk kavramını ve bu kavramın günümüz siyasetindeki yerini AA Analiz için kaleme aldı.

***

21. yüzyılda uluslararası sistemde Batı-Doğu, Küresel Kuzey-Küresel Güney ve Batılı dünya ile Batı dışı dünya tarafından kabul gören çok kutupluluk kavramı eksik bir tanımdır. Ekonomik bağımlılığın artması, sosyal medyanın gücü, baskın pragmatik politikalar, etnik ve dini kimliklerin yükselişi ideolojik kökenli kutupluluk mitini sorgulatmaktadır. Bu noktada, bizlere Soğuk Savaş'tan miras kalan çok kutupluluk kavramının bugünün dünyasını anlamada ve açıklamada ne kadar tatmin edici olduğunu düşünmek gereklidir.

Doğu-Batı ayrımı da günümüzün sorunlu tanımları arasındadır. Batı dediğimizde tek din, tek merkez, tek medeniyet ve neredeyse tek coğrafya diyebileceğimiz bir yapı varken Doğu dediğimizde çok dinli, çok merkezli, çok medeniyetli, çok coğrafyalı bir yapıdan bahsederiz. İslam medeniyeti, Çin medeniyeti, Hint medeniyeti, Afrika medeniyeti, Latin medeniyeti sadece Doğu kavramıyla açıklanamayacak kadar büyük, derin ve köklüdür.

İdeolojik bloklar tamamen çökse de ideolojiler varlığını sürdürmektedir. Ancak ideolojilerin ne kadar etkili olduğu da tartışmalıdır. Neredeyse tüm devletler bugün lokal ve pragmatik politikalara yönelmektedir çünkü küremiz şu anda daha karmaşık daha bağımlı daha parçalı bir yapıdadır. Gelecekte güçlü jeopolitik blokları şekillendirecek faktörler; ekonomik, teknolojik güvenlik, demografik, kültürel ve medeniyetseldir. Bu faktörler uluslararası sistemde yeni ittifaklar, rekabetler ve güç dengeleri oluşturabilir.

Dünyamız bugün bloklar, koalisyonlar, ideolojiler ya da kutuplar arasında bölünmüş bir yapıda değildir. Yani bloklar arası bir ilişkiler ağı yoktur. Hatta bu durumun tam tersi olarak ülkelerin birbirine bağımlılığı artmıştır. Ayrıca, bugün keskin çizgilerle ayrılan kutup diyebileceğimiz ve birçok ülkenin etrafında kümelendiği bir ülkenin olup olmadığını sorgulamak gerekiyor. Günümüzde, Amerika Birleşik Devletleri (ABD) bile onlarca ülke tarafından takip edilen, müttefiklerine sözünü dinleten ve her şeyi tek başına yapabilecek bir güç değil. Bu sebeple, Soğuk Savaş'tan kalma bu çok kutupluluk kavramı bugünü anlamada ve açıklamada tatsız ve tuzsuzdur. Çünkü küresel sistem artık sadece güç merkezlerinden ibaret değil; farklı medeniyetlerin, kültürlerin, dinlerin ve değer sistemlerinin yükseldiği........

© Anadolu Ajansı Analiz