Anadolu Ajansı Dış Haberler Başmuhabiri Mehmet Alaca, Irak seçimlerinin ortaya koyduğu yeni siyasi tabloyu ve güç dengelerini AA Analiz için kaleme aldı.

***

Orta Doğu’da yeni bölgesel jeopolitiğin etkileri yayılırken ve İran ile İsrail arasındaki çatışmanın ikinci raundu beklenirken, Irak Şii gruplar arasındaki çekişme ile istikrar arayışı ikileminde sandık başına gitti. Etnik ve mezhepsel çerçevede işleyen siyasetin belirleyici olduğu ülkede, seçim sonuçları Şiiler, Sünniler, Kürtler ve Türkmenler açısından oldukça parçalı ve tartışmalara gebe bir resim doğururken katılım oranlarındaki dikkat çekici artış toplumun hükümetten beklentilerine dair ipucu veriyor. Ancak seçim sonuçları veya katılımın artışı hükümet kurma sürecinin beklendiği gibi işleyeceği veya seçmenin beklentilerine cevap vereceği anlamına gelmiyor.

11 Kasım’da düzenlenen seçimler, ABD’nin 2003’teki işgalinden bu yana düzenlenen altıncı parlamento seçimleri. Irak’ta seçimler dikkate alındığında sandığa ilginin belirgin bir şekilde giderek azaldığı açıkça gözlemleniyordu. Ancak 2021 seçimlerinde yüzde 41 olan katılımın son seçimlerde yüzde 56’ya çıkması, düşüş trendinin süreceği yönündeki tahminleri önemli oranda boşa çıkardı. Bu nedenle seçimin sosyolojisine dair bir değerlendirme yapmak yerinde olur.

ABD’nin işgali sonrasında anayasal bir kural olmasa da siyasi teamül gereği cumhurbaşkanlığını Kürtler, parlamento başkanlığını Sünniler, başbakanlığı ise Şiiler alıyor. Yani karar verici mekanizmanın başında Şiiler bulunuyor. Ancak Şii toplumun yöneticilere güveni oldukça düşük. Dünyanın en büyük beşinci petrol üreticisi olmasına rağmen Irak'ta halen düzenli elektrik, su ve çöp hizmeti dahi sağlanamaması, yaygın yolsuzluk eleştirileri genç işsizliğin yüzde 40’lara ulaşması gibi faktörler de bu durumda etkili. Bununla birlikte her ne kadar düşüş trendi gösterse de 2003’ten sonra siyasi, askeri ve ekonomik düzeni önemli oranda domine eden İran yanlısı milis ağı ve İran’ın önlenemeyen nüfuzu kayda değer bir gerçeklik. Bu karamsar tabloya rağmen seçimlere katılım oranındaki artışta, 2022’de göreve gelen Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani’nin makul siyaseti ve kalkınma/yatırım hamleleri etkili oldu.

Seçimlerde aynı yüzlerin yeniden aday gösterilmesi, gençlerin ve eğitimli kitlenin sistemin dışına itilmesi seçmen ile siyasi elitler arasındaki güven sorununu derinleştiriyor. Seçim öncesi Irak’ın önemli araştırma merkezlerinden Bayan Center’ın yayınladığı ankete göre, seçmenlerin yüzde 21,8’i teknokrat ve bağımsızların siyasette varlık göstermesi gerektiğini düşünüyor. Her ne kadar siyasetçi olsa da görev odaklı bir teknokrat gibi faaliyet gösteren Sudani’nin İmar ve Kalkınma Koalisyonu seçimlerin galibi olarak toplumun teveccühünü topladı.

Buna karşın, seçime katılım oranındaki belirgin artış........

© Anadolu Ajansı Analiz