Sakarya Üniversitesi Ortadoğu Enstitüsü Öğretim Üyesi Dr. Mustafa Caner, ABD-İran müzakerelerinin İran içine yansımalarını AA Analiz için kaleme aldı.

***

ABD-İran müzakerelerinin ilk üç turu tamamlandı. Müzakerelere Umman arabuluculuk yapıyor, yer/zaman seçimi üç aktörün uzlaşısıyla gerçekleşiyor. Avrupalı aktörler ise bu sürecin dışında yer alıyor. Bu haliyle üç taraflı yürüyen bu süreci Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve İran kamuoyu ve iç siyasi aktörleri de tartışıyor. Ancak tartışmaların İran içerisinde daha yoğun yapıldığını söylemek mümkün. İranlılar hem dış dünyayı ve İran dış ilişkilerini okuma konusunda daha meraklılar, hem de ABD yaptırımlarının gündelik hayata olan derin etkisi, İranlıların gündeminde müzakereleri üst sıraya yerleştiriyor. İran halkı müzakereleri tartışadursun siyasal elitler de müzakerelere dair farklı konumlanmalar içerisine girdiler.

Reformist ve ılımlı grupların öteden beri müzakerelere destek verdikleri biliniyor. 2015 anlaşması, eski Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ve eski Dışişleri Bakanı Cevad Zarif’in yürüttükleri sürecin ürünüydü. 2024 yılında İbrahim Reisi’nin bir helikopter kazası sonucunda hayatını kaybetmesi sonrası ülkenin yeni Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan oldu. Reformist bir siyasetçi olan Pezeşkiyan, seçim kampanyasında nükleer müzakereleri dirilteceğini ve başarıya ulaşarak İran üzerindeki yaptırımları kaldıracağı sözünü verdi. Bu minvalde dışişleri ekibini oluşturan Pezeşkiyan, yıllarca Zarif’in ekibinde yer alan ve İran’ın Nükleer Başmüzakereciliği görevini üstlenmiş olan Abbas Arakçi’yi Dışişleri Bakanı olarak görevlendirdi. Zarif’i de Stratejik İşlerden Sorumlu Cumhurbaşkanı Yardımcısı olarak tayin etti.

Meclisteki muhafazakar milletvekillerinin Zarif’e yönelik muhalefeti ve bakanların Meclisten güvenoyu almaları gerekmesi sebebiyle Pezeşkiyan, onu Dışişleri Bakanı olarak önermedi. Yine de Zarif’in çocuklarının ABD vatandaşı olmaları üzerinden yürütülen tartışmalar ve soruşturmalar, Zarif’in istifa etmesi sonucunu doğurdu. Zarif istifasını 2 Mart’ta sunmasına rağmen bu istifa Pezeşkiyan tarafından ancak 15 Nisan’da kabul edildi. Bu süre içerisinde de müzakereler başladı. Zarif’e muhalefet eden milletvekilleri, Meclis’te Paydari Cephesi olarak bilinen grubun üyeleriydiler. Bu........

© Anadolu Ajansı Analiz