İran Araştırmaları Merkezi (İRAM) Başkanı Doç. Dr. Serhan Afacan, İstanbul’da gerçekleştirilen Gazze toplantısının arka planını, bölgesel ve küresel aktörlerin tutumlarını ve kalıcı ateşkese giden süreçte Türkiye’nin rolünü AA Analiz için kaleme aldı.

***

İstanbul'da 3 Kasım Pazartesi günü Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın ev sahipliğinde, Suudi Arabistan, Pakistan, Endonezya ve Ürdün Dışişleri Bakanlarının yanı sıra Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Katar’ın temsilcilerinin katılımıyla bir toplantı düzenlendi. Mısır Dışişleri Bakanı Bedr Abdulati ise ülkesi ile ABD arasında Afrika konusunda yapılan bir diyalog toplantısına katılacağı için bu toplantıda yer almadı.

Toplantının, Gazze’deki ateşkesin geleceğine ilişkin kaygıların yoğunlaştığı ve yeni kurulacak statüye ilişkin somut adımlar atılması gereken bir dönemde gerçekleşmesi dikkati çekti. Dışişleri Bakanı Fidan konuşmasında, toplantıya katılan devletlerin ateşkesin devamı ve İsrail soykırımının yeniden başlamaması gerektiği konusunda hemfikir olduğunu söyledi. Ancak konjonktüre ve verilen mesajlara bakıldığında, toplantının asli gündeminin ateşkesin durumunu ele almak olmadığı anlaşıldı. Ateşkes sürecinin başından itibaren sürece dahil olan devletlerin bunu açık şekilde ifade etmemesi, ateşkesle ilgili belirgin kaygılarının olmadığını da gözler önüne seriyor. Dolayısıyla katılımcı devletlerin, ateşkes durumunun süreceğini değerlendirdiği ve geleceğe dönük atılacak somut adımlar üzerinde durduğu görülüyor. Üzerinde durulduğu anlaşılan bir diğer husus da Filistin’de kalıcı bir çözüm arayışı. Ancak iş buraya geldiğinde ilerleme kaydetmeye dair umutlar azalıyor.

Trump yönetiminin 29 Eylül’de Gazze’de ateşkesi içeren barış planını açıklamasının ve 9 Ekim’de ateşkesin yürürlüğe girmesinin ardından 13 Ekim’de Şarm el Şeyh’te birçok ülke liderinin katılımıyla bir zirve düzenlenmişti. Zirvenin ardından açıklanan ve altında Türkiye, ABD, Mısır ve Katar’ın liderlerinin imzasının bulunduğu bildiride hem Filistinlilerin hem de İsraillilerin temel insani haklarının korunduğu ve güvenliklerinin garanti altına alındığı bir “kalıcı barış” vurgusu yapılmış ve şu ifadeler kullanılmıştı: “Gelecekteki anlaşmazlıkların güç veya uzun süreli çatışmalar yoluyla değil diplomatik angajman ve müzakereler yoluyla çözülmesini taahhüt ediyoruz.” Bundan hareketle İstanbul’daki toplantıyı bu çerçevede değerlendirmek gerekmektedir.

Dışişleri Bakanı Fidan, yaptığı konuşmada Hamas’ın Gazze’nin idaresini Filistinlilerden oluşacak bir komiteye devretmeye hazır olduğunu, Filistinlilerin idare ve güvenliğinin yine Filistinlilerin elinde olması gerektiğini ve kalıcı çözümün 1967 sınırlarında iki devletli çözümden geçtiğini belirtti.

Ancak tarafların “Filistinlilerden oluşacak komite” konusunda fikir........

© Anadolu Ajansı Analiz