Trkiye'nin ierisinde yer almad herhangi bir savunma ve gvenlik mekanizmas AB lkelerini daha da savunmasz brakacaktr. Bundan dolay yeni dnemde AB'nin Trkiye'yi de iine alan yeni bir savunma ve gvenlik mekanizmasn ina etme yolunda nemli admlar ataca ngrlmektedir.

Zeki Korkutata / AK Parti Bingl Milletvekili

Son yllarda kresel gvenlik dengeleri hzla deiirken, Avrupa'nn savunma politikalar da yeni snamalarla kar karya kalmaktadr. ABD'nin NATO'ya olan balln sorgulayan sylemleri, Rusya-Ukrayna Sava'nn yaratt tehdit ve AB'nin kendi askeri kapasitesini artrma abalar, ktann gelecekteki gvenlik mimarisini yeniden ekillendirme ihtiyacn dourmaktadr. Bu srete Trkiye, jeostratejik konumu, askeri kapasitesi ve diplomatik etkinliiyle Avrupa gvenliinin vazgeilmez bir aktr olarak ne kmaktadr.

Transatlantik ilikileri zayflyor

7 Mart 2025'te Beyaz Saray'da Rusya-Ukrayna krizine dnk aklamalarda bulunan Trump AB lkelerinin savunmasna ynelik bir soru karsnda "Eer deme yapmazsanz sizi savunmayacaz dedim. Bunu 7 yl nce syledim ve bu yzden yz milyonlarca dolar dediler. Dediler ki eer borlu olsaydk bizi savunur muydunuz? Hayr, savunmazdm dedim." ifadesini kulland. Trump bylelikle NATO'nun temelini oluturan 5. ve 6. maddeleri uygulamayacan aka ilan etmi oldu. Bu maddeler, bir NATO yesine saldr durumunda tm yelerin ortak savunma yapmasn ngrmektedir. Daha ak bir ifade ile Trump olas bir saldr durumunda Avrupa lkelerini yalnz brakabileceini ifade etmitir.

Esasnda Trump'n birinci dneminde de NATO'ya ynelik eletirileri vard. ubat 2024 seim kampanyas dneminde yapt bir aklamada, tekrar seilmesi halinde Rusya'y NATO yeliinin faturasn demeyen lkelere saldrmaya tevik edebilecei uyarsn yapmt. Trump aklamasnda bir Avrupal liderin "Faturamz deyemezsek ve Rusya bize saldrrsa ne yaparsnz?" diye sorduunu, ona yant olarak "Sizi korumaya gelmeyiz. Hatta Rusya'nn dilediini yapmas iin onlar tevik ederim" dediini aktard. Her ne kadar ABD'nin NATO'dan ekilmesi imdi gndemde deilse bile herhangi bir saldr durumunda Washington'un AB lkelerini savunmaya gelip gelmeyecei bugn itibariyle tartmal hale gelmi bulunmaktadr. Dolaysyla Trump'n aklamalar ile NATO ve ortak savunma konularnda yaanan ayrma ve tartmalar Transatlantik ilikilerinin gelecek dnemde daha da zayflayacana iaret etmektedir.

AB kendi ordusunu kurabilir mi?

II. Dnya Sava'n izleyen dnemde Bat Avrupa lkeleri bir yandan kendi aralarnda bir askeri pakt kurmaya alrken dier yandan SSCB tehdidine kar ABD ile ortak hareket etmeye eilimindeydi. 1948'de Fransa ve ngiltere'nin desteiyle Bat Avrupa lkeleri Bat Avrupa Birlii'ni (BAP) kurdular. 1949'da ise Washington Antlamas ile Kuzey Atlantik Pakt Tekilat'nn (NATO) kuruluuna imza attlar. NATO'nun kurulmasndan bir yl sonra Franszlar Almanlarla birlikte ortak bir Avrupa ordusu kurulmasna dnk Avrupa Savunma Topluluu projesini ne srd. Ortak ordu kurulmas ynndeki giriimler 1954'de Fransa parlamentosu tarafndan reddedildi.

Souk Sava yllarnda ABD Bat Avrupa lkelerinin savunma ve gvenliklerini NATO araclyla salayan baat aktr oldu. Ancak SSCB'nin kt 1990'larda Avrupa lkeleri bir kez daha savunma ve gvenlik alannda ortak hareket edilmesi fikrini canlandrmaya alt. 19 Haziran 1992'de Bonn'da toplanan BAB Bakanlar Konseyi,........

© Açık Görüş