Trkiye artk yeni bir dzen kuruyor. Ve bu dzende Krtler, eski sistemin meselesi deil; yeni sistemin orta olarak konumlanyor. Bu, hem ieride barn hem de darda etkili bir Trkiye'nin nn ayor. imdi yeni bir an eiindeyiz: Silahlarn sustuu, szn ykseldii bir a.

Emin leri/ Yazar

Birinci Cihan Harbi'ni kazanan emperyalist gler, dnyay yeniden pay ederken ayn zamanda yeni bir nizam da kurdular. ngilizler, Orta Dou haritasn yeniden izerken Osmanl'nn ana paras olan Trkiye'nin durumunu grmek iin bir komite kurmutu.

Komitenin en gen yesi Mark Sykes, yle bir neri de bulundu: Osmanl mparatorluu'nun kuzeyi Ruslara, ortas Franszlara ve gneyi de ngilizlere kalacak.

Ancak Sykes'n bu nerisi komite tarafndan kabul grmedi ve komite yle bir karar ald; yenik imparatorluu Britanya'nn dorudan kontrol etmesinden ziyade, ileride istedikleri gibi etkileyebilecek blmlere blmek.

Nitekim, bu perspektifle kabul edilip dayatlan Sykes-Picot Antlamas, Avrupa'da 'Bara Son Veren Bar' olarak rol oynayan Versailles Antlamas gibi Orta Dou' da ayn rol oynad. Sykes-Picot Antlamasyla Suriye Fransa ve Irak da ngiltere'nin mandas olarak Osmanl'dan koparld.

Peki Trkiye'de ne oldu? Trkiye, stiklal Harbi'ni kazanm olsa da stanbul ngilizlerin igalindeydi. Lozan Antlamasnn imzalanmasndan ay sonra ngilizler stanbul'dan ekilerek gitti. Son dnemde ikinci lber Ortayl olma yolunda hzla ilerleyen, sergiledii performansla sekler tayfann yeni gzdesi olan Emrah Sefa Grkan, ngilizlerin stanbul'dan atmadan ekiliini yle anlatyor: "ngilizler Irak' niye kurdu, baksnlar. ngiliz buraya (Trkiye'ye) gelmi, burada bir rejim kurup gidiyor, ne yapsnlar!"

Yani ngilizler, 'ileride buraya istediimiz gibi etki edebilelim'i cumhuriyetin gen rejimi zerinden yapacakt. Nitekim yaptlar da.

Krt milliyetilii nasl dodu?

Batllarn, Osmanl'nn Trk olmayan Mslman unsuruna sunduu devlet teklifini Arnavut ve Araplar kabul ederken Krtler bu teklifi redderek Halife ile birlikte Trklerle bir olmay seti. Fransz' Gney'den kovan ve Urfa'ya anl, Mara'a kahraman, Antep'e gazi unvann kazandran anasr ne ola ki? Sarkam'tan Dou Cephesi'ne, anakkale'den kinci nn Muharebesi'ne ve nihayet Byk Taarruz'a kadar Krtler-Trkler birlikte omuz omuza savat.

Nihayet Trk ve Krt'n beraber kazand stiklal Harbi sonrasndaki srete poplist tarihi Grkan'n tabiriyle ngilizlerin kurduu rejimin yrtcleri, szlerinden durmayp Krt' yok sayd. Modern anlamda 'Krt meselesi' dediimiz olgu da o zaman balyor. Bu rejim, Krt' asimile edeceini iddia eden bir politika benimsiyor ancak asimilasyonun gereklemesi iin gerekli olan hibir eyi yapmyor. Okullama yok, entegrasyon yok, hizmet yok. Peki ne var? nkar var, katliam var, srgn var, ikence var ve en nemlisi 'Sen Trk deilsin' politikas var. Aslnda bu rejim, Krt' asimile etmek yerine, bilerek veya bilmeyerek Krdn kim olduunu ona hatrlatp zaman ierisinde Krt uluslamasn salayan bir politika benimsedi. Bir nevi bugn modern anlamda bir Krt milliyetiliinden sz ediyorsak bunun en byk kayna Kemalist rejimin uygulamalardr.

kinci Dnya Sava'ndan sonra sistemin hegemonik nderliini devralan ABD, Trkiye'deki rejimi daha da tahkim ederek meselelere 'etki' etme srecini srdrd. Askeri darbelerle siyasete yn veren ABD gdmndeki ynetimler hem dindarlara hem de Krtlere ynelik ayrmc politikalarn srdrd. Tm bunlarn sonucunda tam da ngiliz komitenin 'ileride istediimiz gibi etki edebileceimiz bir durum olsun'un ortam olutu ve 1984'teki ilk eylemiyle PKK denen bir sonu ortaya kt. Krt meselesiyle, terr bir yntem olarak benimseyen PKK sorunu i ie gemi oldu.

zmszln bedeli 3 trilyon

PKK ile birlikte, binlerce l, milyonlarca g ve iki unsur arasnda ciddi krlmalar oluturan bir sre yaand. Bu durumun bir de maddi kayp yn var ki zzet Akyol'un Londra merkezli Demokratik lerleme Enstits iin 2021'de hazrlad raporda Krt meselesinin zmszln bedelinin 3 trilyon dolar olduunu iddia ediyor.

Bu meselenin zm iin eitli hkmetler giriimde bulundu. Merhum zal ile ilk giriim yapld ancak sonu alnamad. Merhum Erbakan da bir giriimde bulundu orada da bir netice alnmad. Nihayet 1999'da ABD'nin calan' yakalayp Trkiye'ye teslim etmesinden sonra artk farkl bir durum ortaya kt.

AK Parti, 2002'de iktidara geldikten sonra Erdoan liderliinde Krt sorununa yeni bir yaklam benimsedi. 2005'te "Krt sorunu benim sorunumdur" diyerek zm iradesini ortaya koydu. 2009'da balayan Demokratik Alm, zm Sreci'ne evrildi; inkr politikalar sona erdi, Krteye ynelik admlar atld. Ancak sre, 2015'te PKK ve FET'nn mdahalesiyle, zellikle PKK'nn Suriye'deki kazanmlar nedeniyle sonland.

Sykes-Picot'nun sonu ve srail'in blgedeki planlar

Versailles Antlamas ok uzun soluklu olmad ve kinci Dnya Sava'na yol at. Sykes-Picot........

© Açık Görüş