Giresun’da akşamdı

Görele’de ışıttım

Haş Dağı’nın başından

Dertlerimi fışıttım

Dörtlük, Göreleli Ozan Mecburi’nin (Salih Kaya) “Zamanlar mı Tükendi Yoksa” adlı şiir kitabından alıntı. İçindeki duygusal, lirik bir şiir kitaba ad olarak verilmiş. Sayfaları çevirdikçe hem halk şiirinin kendine özgü tadını alıyorsunuz hem kokusunu. Bir yandan da yöreye özgü kırsal ağızın şiirlere kattığı çeşniyi hissediyorsunuz.

Neden mi “kırsal ağız” diyorum? Henüz kent dilinden etkilenmemiş, bozulmamış da ondan. Bunun yanıtı dörtlüğün son dizesinde: fışıttım! Bu sözcük, ne derleme ne tarama ne de güncel sözlüklerde var! Ağız ile ilgili derleme çalışmalarında ve sözcüklerde yer alıyor. İşte birkaçı: Görele ve Yöresi Ağızları (Sinan Koca); Giresun Yöresi Dil Sözlüğü (Abdullah Kaplan); Görele Kırsal Ağızı (Özcan Temel)…

Kırsal kesimden derlediği sözcükleri “Giresun Yöresel Dil Sözlüğü” başlığı altında sanal ortamda paylaşan Abdullah Kaplan, “fışı(r)tmak” ile ilgili şu açıklamada bulunuyor: Fırlatıp atmak. Benim de “Görele Kırsal Ağızı” adlı kitabımda yer alan ve “savurmak, atmak, fırlatıp atmak” olarak açıklanan bu sözcük, yöresel dilde, bir zamanlar sıklıkla kullanılıyordu. Ne yazık ki günümüzde unutulmaya yüz tuttu.

Yöresel ağız bazı sözcüklerdeki seslerin yerini değiştirerek, bazı sözcüklerin seslerini atarak, bazı sözcüklerdeki yan yana iki sesten arkadakini öndekine benzeterek kendine özgü bir dil oluşturur. Örnek mi? Görele kırsal ağzında köprü yerine körpü, kirpik yerine kiprik dediği gibi bağırmak, çağırmak yerine barmak, çarmak denilir. Günler yerine günner; bunlar yerine bunnar demesi de bundandır. İlk örnek seslerin yer değiştirmesi ile ilgilidir diğer ikisi ses atılması ile ilgili son ikisi, ses benzeşmesi ile ilgilidir. Dahası bir sözcükte birden çok ses olayı görülebilir. Onunla sözcüğünde hem sözcük başındaki........

© Yeşilgiresun