Zihnî sözlük

terimi, Batı aydınlanmasının

kurucu baba

larından İtalyan filozof, hukukçu, filolog, tarihçi, retorik, kültür ve sanat alimi

Giambattista Vico’

ya (ö. 1744) aittir. Onun kurucu babalığı ve zihnî sözlüğü kullanışı cihetinden Batı düşüncesindeki yerini öğrenmek için

Yeni Bilim

adlı kitabına (Trc.: Sema Önal, Doğu Batı, İstanbul 2021) bakmaya bile gerek yoktur. Çünkü o son iki yüzyılın Auerbach, Croce, Cassirer, Herder, Lévi-Strauss, Adorno, Gadamer, Agamben… vb. tarih ve siyaset bilimcilerinin, sanat nazariyatçılarının uğradıkları muhkem bir limandır. Türk okurların daha yakından tanıdığı Edward W. Said de Şarkiyatçılık ile Başlangıçlar adlı değerli çalışmalarında Vico’nun görüşlerine en hatırlı yeri ayırmıştır.

Vico’nun zihnî sözlüğü, insan zihninin dünyayı anlama, anlamlandırma ve ifade etme biçimidir. Ona göre göre dil, din ve düşünceden ayrı değildir, bilakis bunların ifadesi olduğundan, zihnî sözlük de sadece bir anlatım biçimi değil, kavramlardan önce imgelerle düşünen insan topluluklarının ortak yaşam deneyimlerinden doğan simgeler ve anlamlar olarak halkın dini, tarihi ve hukuki kurumlarını doğuran şeydir.

İş bu nedenle, yazı başlığımızdaki sorudan ilerlemek istediğimizde hemen şu sonuca varırız:

Vico’nun

Yahudileri

ilahi çağın temsilcileri olarak görmesi; onları doğrudan Tanrı’dan aldıkları vahiyle diğer antik halklardan ayırması ve dolayısıyla Tanrısal tarih bilincine sahip olarak değerlendirmesi; diğer halkları mitler, semboller ve mecazlarla hakikate yaklaştırırken,........

© Yeni Şafak