İnsanoğlunu aciz bırakan en dehşetli doğal afetlerden biri olan depreme, yaşadıkları coğrafyanın fay hatları üzerinde bulunması nedeniyle Müslümanlar, asırlardır sıkça maruz kalmışlardır. Nuh Arslantaş’ın, İslam Tarihinde Depremler ve Algılanma Biçimleri isimli eseri, İslâm’ın ilk günlerinden itibaren depremlerin nasıl algılandığına dair ilginç bilgiler sunar. Bu yazımızda, mezkûr eserden bazı örnekleri özet olarak aktaracak ve kısa değerlendirmeler yapacağız.

Öncelikle, bu tür doğal afetlerin, sahâbe tarafından “felâket”ten ziyade “rahmet” tecellisi gibi algılandığını gösteren ilginç bir rivayeti nakledelim. İlim ehli sahâbîlerden olan Abdullah b. Mesud’un, Fesâ’da meydana gelen bir depremden sonra halka şöyle hitap ettiği rivayet edilir: “Biz Muhammed (sav) ashâbı, bu tür âyetleri (doğal afet) ‘rahmet’ olarak görürdük. Oysa siz, bunu bir korkutma olarak algılıyorsunuz.” (s. 178). Rivayet sahih ise, bu sözden şu iki mana çıkarılabilir: 1. Afetler, her zaman Allah’ın cezalandırması olarak algılanmamalıdır. O, bazen musibetleri kullarının sabredip manevî mertebelerinin yükselmesi için gönderir. 2. Cenâb-ı Hakk’ın yarattığı ve yaşattığı her şey, -mahiyeti tarafımızdan tam olarak idrak edilemese de- aslında bir rahmet tecellisidir.

Bazı sahâbîlerin, depremden sonra, insanları salih amele ve istiğfara davet ettiklerini görüyoruz. Rivayetlere göre, Hz. Ömer, Mekke’de meydana gelen depremden sonra Mekke’deki halka amellerine dikkat etmeleri gerektiği şeklinde uyarılar yapmıştır. Ebu’d-Derdâ da Şam’da meydana gelen depremden sonra insanları, Allah’ın rızasına uygun ameller işlemeleri hususunda uyarmıştır. Hz. Hüseyin’in oğlu Ali Zeynelabidin ise, bir depremden sonra, sarsıntılar kesilinceye kadar pazartesi ve perşembe günleri oruç tutmalarını ve günahlardan tevbe etmelerini tavsiye etmiştir (s. 178). Ömer b. Abdülaziz ve Abbâsî halifesi Kahir Billah gibi bazı halifeler de, deprem sonrasında içki........

© Yeni Şafak