Bağımlılık, bir maddenin ruhsal, fiziksel ya da sosyal sorunlara yol açmasına rağmen, alımına devam edilmesi, bırakma isteğine karşılık bırakılamaması ve maddeyi alma isteğinin durdurulamamasıdır.

Madde bağımlılığı kısaca, olumsuz sonuçlarına rağmen madde kullanımına devam edilmesi, kullanım üzerinde kontrolün kaybı, sürekli madde alma isteği ve tekrarlı kullanım olarak tanımlanabilir.

Daha ayrıntılı tanımlamak gerekirse madde bağımlılığı, olumsuz sonuçlarına karşın madde alımının durdurulamadığı, maddeyi sağlamak, kullanmak, etkilerinden kurtulmak için çok zaman harcanan bu nedenle sosyal aktivitelerin bırakıldığı, kişilerarası sorunların yaşandığı, bireyin kendisinden beklenen sorumlulukları alamamasına neden olan, fiziksel veya psikolojik problemlere neden olmasına rağmen madde alımının devam ettiği, madde alınmadığında kişilerde yoksunluk belirtilerinin yaşandığı, alınan madde miktarının giderek arttığı bir durumdur.

'Bağımlılık kronik bir beyin hastalığıdır' ne demektir?

Madde kullanımı bazı nörokimyasalların olması gerekenden çok fazla miktarda salgılanmasına neden olur. Bu durum beyin işlevlerinde bozulmalara yol açar. Kişi, kendisi istemese bile beyni bu maddeleri ister ve kişiyi kullanması için yönlendirir.

Bu nedenle bağımlılık; iyileşme ve nükslerle seyreden kronik bir beyin hastalığı olduğu kabul edilmektedir. Bağımlılık, hayat boyu maddeden uzak durulması mutlaka tedavi olunması ve destek alması gereken bir hastalıktır.

Kimler bağımlı olabilir?

Herkes bağımlı olabilir. 'Bir kereden bir şey olmaz' diyerek, bu maddelerin alımının kontrol edilebileceği, başkaları bağımlı olsa da kişinin kendisinin bağımlı olmayacağı düşüncesi, kendi iradeleri ile bu durumu kontrol altında tutabilecekleri gibi inanışlar bireyin bağımlılık riskini arttırır.

Bağımlılık sürecine etki eden çok sayıda faktör vardır. Kişinin genetik yapısı, cinsiyeti, var olan ruhsal hastalıkları, dürtüsellik (kısa dönemde az yarar sağlayacak bir durumun uzun dönemde daha fazla yarar sağlayacak bir duruma tercih edilmesidir.

Aslında beyin işleyiş yapısına göre zorunlu tercih olabilir. Bu bireyler çabuk olanı arzular, bekleyemez, erteleyemezler) ve yenilik arama gibi kişilik özellikleri, yaşadığı çevre, kaotik ev ortamı, ailede ebeveynlerin madde kullanımı olması, uygun ebeveyn denetiminin eksikliği, çocukluk çağında olumsuz yaşantılar, arkadaşların etkisi, maddeyi erken yaşta kullanmaya başlamak, maddenin kendisine bağlı özellikler bağımlılığın gelişimini etkiler.

Ne kadar madde kullanılınca bağımlı olunur?

Bazı maddeler tek kullanımla dahi bağımlılığa yol açabilmektedir. Madde kullanmaya başladıktan ne kadar süre sonra bağımlılık gelişeceğini söyleyebilmek için birçok etkenin değerlendirilmesi gerekir.

Bunlar; maddenin cinsi, özellikleri, kullanan kişinin fiziksel ve ruhsal yapısı gibi etkenlerdir. Bu nedenle kimin ne zaman bağımlı olacağını önceden bilmek mümkün değildir.

Bağımlılıkta riskli dönemler olarak adlandırılan geçiş dönemleri

* Ergenlik dönemi,

* İlköğretimden-ortaöğretime geçiş dönemi,

* Ortaöğretimden- yükseköğretime geçiş dönemi,

* Üniversite veya iş için yaşanılan çevreden uzaklaşma,

* Ailede yaşanan kriz dönemleri,

* Ebeveyn ayrılığı veya kaybı, aile fertlerinden birinin ciddi sağlık sorunu yaşaması,

* Travma sonrası dönemler.

Ergenlik Dönemi Risk Faktörleri

A. Bireysel faktörler

a) Genetik yatkınlık,

b) Okula devamsızlıkta artış,

c) Düşük okul başarısı,

d) Psikiyatrik hastalıklar,

e) Düşük benlik saygısı,

f) Akran zorbalığı,

g) İstismara uğranmış olması,

h) Travmatik faktörler,

i) Madde kullanan ve suça eğilimli kişilerle ilişki kurulması,

B. Ailesel faktörler

a) Olumsuz ebeveyn modeli,

b) Madde kullanımı konusunda yanlış aile yaklaşımı

c) Aile denetiminin yetersizliği

d) Kaotik aile yapısı,

e) Aile içi şiddet,

f) Ebeveyn-çocuk iletişiminde yetersizlik,

g) Ebeveyn-çocuk arasında yakın ilişkiler kurulamaması,

h) Pasif aile yapısı

C. Sosyal ve çevresel faktörler

a) Madde kullanımı ile ilgili yaptırım ve denetim eksikliği,

b) Madde kullanımını özendiren sosyal etmenler,

c) Maddeye ulaşılabilirliğin kolay olması,

d) Gelir........

© Yeni Mesaj