Besim Baysal

(Değerli arkadaşımız Besim Baysal, 15 Eylül 2025’te kaybettiği dedesi, dülger ve taksici Besim Baysal Usta’nın özellikle Viktorya Sokağı’ndan hatıralarını kendi sosyal medya sayfasında kaleme aldı… Dedesinin kaybı nedeniyle acısını paylaşırken, bu değerli yazıyı da iktibas ediyoruz. S.U.)

Dedemi; Dülger ve Taksici Besim Usta'yı dün kaybettik. Acısıyla tatlısıyla yaklaşık 102 yıl yaşadı. Dünyadaki ve ülkemizdeki birçok değişime ve tükenişe birebir tanıklık etti.

EKSOMEDOŞLU YONA USTA…

22 Eylül 2019'da Kaymaklı'daki evinin terasında kısa bir sohbet gerçekleştirmiş ve söylediklerini naçizane kaleme almıştım:

“İlk ustamız Eksemedoşlu şimdiki Düzovalı Yona’ydı adı. Kıbrıslı Rum’du. 4-5 kardeştiler. Bir tanesi bakkaldı Bandabuliya’da. Yona Usta da söylediğim yerde marangozluk yapardı. Bizim Bandabulya’nın arka tarafında. Yanında Hasan Bey vardı kahveci, Kahve öğütürdü oraşta. Bubasını da hatırlarım. Çok zenginlerimiz vardı ancak mal getirmeye para yatırmaya korkardılar. Kıbrıslı Rumlar yatırır parayı mal getirirlerdi mecbur herkes Rumlardan alışveriş ederdi.

Çok zengin var ancak saklarlar paraları gaşalarda alışveriş yapmaya mal getirmeye korkarlar. Alışmadılar.

İlk ustam Yona Usta’ydı. Sonra kapatıp dışarı kaçtıydı biz da mecburen başka iş bakardık. Sindehniya’ya (Sendika) yazıldıydık. Sindehniya, ya sana iş bulacaktı ya da birkaç kuruş para ödeyecekti geçinesin diye.

Her istediğin yerde ya orda ya burda yağma değildi işleyesin. Sindehniya’nın kuralları vardı o kurallarla yapılırdı her şey. İşsiz kaldığın zaman sana yarım maaş olsun öderdi, te iş bulana kadar. Ben o zaman te Strovolo’ya giderdim. İş yoktu ve beni oraya göderdilerdi bir ustanın yanına o da nüsibetin biri çıktıydı para vermezdi, başka sıkıntılar çıkarırdı. Bir eski velespitle oraya kadar giderdim her gün.”

“DELİFER USTA…”

“Sonra Alex Delifer’e gittiydim. 20 sene çalıştım Delifer Usta’nın yanında. Çok güzel günler geçirttik o zamanlar. Ustam insan severdi. Şimdi insan insanı sevmez.

Marangozluk yapardık ama özellikle elektrik olmadığı dönemlerde tahta buzluk yapardık. O zaman buz vardı. Buz fabrikası vardı. Kırdılar döktüler ya... Şimdi galiba Maliya Bakanlığı oldu. O buz fabrikasından kalın buzlar çıkardı. Arabacığla 3 liraya satarlardı. Buzcu Enver vardı. O buz satardı bizim mahallede Ayluga’da otururdu. Yukarı tarafı dolabın üst tarafı buz ve deposuydu. Kurşunu vardı buzu onun üstüne oturdurdun. Deposu da onun yanındaydı. Suyu doldurduğun depodan aşadaki çeşmesini açardın soğuk su akardı. Dolabın altında da yeri vardı ve yemek öteberi koyardın.

Güneşlik perdeler yapardık. Açılıp kapanan şekilde ve dükkanların vitrinlerinin önüne kurardık. Delifer Usta’nın elinden hiçbir şey kaçmazdı. Her ne istenirse yapardı. Çok efendi ve saygılı bir insandı. Ayrıca Katolik Hristiyandı ve bütün Katolik Kilisesi’nin, okullarının, evlerinin işlerini Delifer Usta yapardı. Biz yapardık. Katolikler tiyatro yapardı mesela senede bir gün sahneyi ve diğer işleri biz kurardık.”

“İNSAN GİBİ KONUŞURDU…”

“Çok şeyler öğrendik en önemlisi hem saygıyı hem sevgiyi öğrendik. Başkası gibi, müslümanlar gibi sövsün saysın çırağına, aşağlasın öyle şeyler hiç yaşamadık hiç görmedik. Bize saygı gösterirdi ve yanlışlıkları söylerdi bana. Nedir fena nedir iyi, çok bilgi aldım ben ondan çok. Tecrübe aldım ben ondan. Ermeniymiş da Türkmüş da içinde hiç fenalık yoktu. Öyle bir şey olsa başka türlü konuşurdu. Ama o insan gibi konuşurdu ve saygı sevgi üzerine konuşurdu. Bu dünya da böyle işte; göçtü gitti.

Ustamın oğlu yurt dışında yaşar. Her sene gelir ama bu sene daha gelmedi. Havalar sıcaktır daha. Ustamın kızı Lili geçen hafta aradı telefondan, konuştuk. Büyük kardeşleri Mary vardı, Mary öldü. Mary’nin kocası askerdi üç yıldızlıydı. Duyduğuma göre o zaman ilk harekatta bu dağların içinde kaybetmişler kendini. O da marazından çok rahatsız olmuş.

Yani bir Mary’si, bir Lili’si, bir Jorjet bir da Petraki var oğlu o da Londra’da yaşar. O da eşini genç yaşta kaybetti.”

“HEP BİR EVDE........

© Yeni Düzen