Yapı Kredi’nin “Gölge Oyunu Koleksiyonu”nu İstanbul Beyoğlu’nda bulunan Yapı Kredi Müzesi’nde geçtiğimiz ay ziyaret ettim.
Aynı anda birden fazla sergiye evsahipliği yapan Yapı Kredi Vedat Nedim Tör Müzesi’nde bulunan koleksiyon, yüzyıl başının gölge oyunu dalında en renkli temsilcilerinden biri sayılan Ragıp Tuğtekin'in (1892-1973) 1930’larda deve derisinden keserek ürettiği gölge oyunu figürleridir.
Çeşitli oyunlar ve sahneler halinde gruplandırılan bu koleksiyon, sadece Karagöz ve Hacivat’la değil, oyunun içeriğinde geçen başka figürler ve sahne temaları ile yaratıklar, ağaç, bitki ve hayvanlarla zenginleştirildi.
Koleksiyondaki figürler oyun ve gruplara göre, yine Ragıp Tuğtekin tarafından elde yapılmış ve üzerine oyunun figür ve sahnelerinin adı Osmanlıca olarak yazılmış kutularda muhafaza edildi. Bu kutular da koleksiyonun parçası olarak özenle saklanıyor.
Bu koleksiyonu Sermet Çifter Kütüphanesi'nde bulunan, Karagöz tekniğini ve oyunlarını anlatan son derece değerli iki yazma tamamlıyor. Koleksiyon, 1950'li yıllarda Karagöz ustası Ragıp Tuğtekin'den satın alındı.

***

Koleksiyonda başlıca şu oyunlar ve figürleri vardır:
Tahir ile Zühre; 8 adet figür
Ferhat ile Şirin; 7 adet figür
Şahıslar Grubu; Karagöz, Hacivat, Kekeme, Arap Köle ve Yahudi, Çerkez, Zenne, Muhacir, Zeybek, Matiz (Deli Bekir), Tiryaki, Kayserili, Kürt, Himmet Dayı, Acem ve pişboplardan oluşmaktadır.
Başka bir şahıslar grubunda da; Delidoktor, Kopuk, Ayvaz, Arnavut, Deli Bekir, Karagöz’ün oğlu, Hacivat’ın oğlu, Karagöz’ün karısı, Hımhım, Laz, Haremağası, Haham, Kambur Mehmed, Adalı Efe, Çocuklu kadın gibi figürler vardır.
Kanlı Nigar; Kağıthane sefası, Ters Evlenme, Hamam Oyunu, Aptal Bekçi, Sünnet Düğünü ve Kanlı Kavak, Bahçe, Zenneler, Kantolar Köçekler, Balerinler, Aşıklar, Yazıcılar, Yalova Sefası, Cazular gruplarında toplam 187 adet figür vardır.
Bu koleksiyon Karagöz ustası Ragıp Tuğtekin’den 1950’li yıllarda satın alınmıştır.
Koleksiyondaki figürler oyun ve gruplara göre yine Ragıp Tuğtekin tarafından elde yapılmış ve üzerine oyunun figür ve sahnelerinin adı Osmanlıca olarak yazılmış kutularda muhafaza edilmiştir. Bu kutular da bu koleksiyonun parçası olarak özenle saklanmaktadır.

***
Karagöz sanatçısı Ragıp Tuğtekin, Nail Tan’a Ekim 1974’te verdiği bir röportajında Karagöz oynatmaya basıl başladığını şu sözlerle anlatmıştı:
“Karagöz oyununa merak sarışım şöyle olmuştur: Ortaokul tahsilime devam ettiğim sıralarda Harbiye Nezareti Zat İşleri Müdürü Halis Efendi’nin mahdumu olup, aynı daire mümeyyizlerinden, 328’ de (1912) vefat eden devrin amatör üstat Karagöz oynatanlarından yine........

© Yeni Düzen