GİRİŞ

Geçen yazıda bugün başlasak Türkiye’nin enflasyon problemini çözecek derli toplu bir alternatif dezenflasyon programını anlatmaya başlamıştık. Bir önceki yazıda enflasyon beklentilerindeki farklılaşmanın sebeplerini ve enflasyon beklentilerini yönetmeden dezenflasyon programının daha uzun vadede ve daha çok acı vererek sonuca ulaşacağından bahsetmiştik. Bu yüzden bir alternatif dezenflasyon programını – en azından benim görüşlerimi içerecek şekilde- nasıl oluşturabiliriz sorusu önemliydi. Geçen yazı ve bu yazı bu dezenflasyon programının ana hatlarını vermek amacını gütmektedir. Geçen yazı Giriş ve Sonuç dışında üç bölümden oluşmaktaydı: I. Para Politikası, II. Maliye Politikası ve III. Gelirler Politikası. Bunlar zaten bir istikrar programının olmazsa olmazlarıdır. Ancak bu programın standart takviminin nasıl oluşacağı ve bunların halka nasıl anlatılacağı da çok önemlidir. Bu yazıda kalan bu kısımları tamamlayacağım. Bu yüzden bölümlerin numaralandırmasını ilk yazının devamı olarak yapacağım. Bu anlamda Bölüm IV. Nispi Fiyat Dengesinin Onarımı, Bölüm V. KPI Tablosu, İzleme ve Denetim ve Bölüm VI. Programın Standart Takvimi başlıklarını taşıyacaktır. Haydi o zaman, kaldığımız yerden devam edelim…

IV. NİSPİ FİYAT DENGESİNİN ONARIMI

Türkiye’nin yüksek enflasyon döneminde yaşadığı en temel bozulma, sadece fiyat düzeyinde değil, nispi fiyat yapısında ortaya çıktı. Mallar, hizmetler ve faktör fiyatları arasındaki denge kayboldu; bu da beklentilerin rasyonel bir temele oturmasını engelledi ve halâ daha engellemeye devam ediyor. Burada ana bozulmalar Gıda – Enerji ve Hizmet sektörlerindeki fiyatların fiyatlar genel düzeyine göre orantısız artışı ve faktör fiyatlarındaki bozulma ve gelir dağılımında adaletsizliğin artışı olarak gözlemlenmektedir. Bu durumu düzeltmek veya en azında daha iyileştirmek için gerekli politika önerileri de sunulacaktır.

Gıda–Enerji–Hizmet Üçgeni:

Gıda fiyatları hızlı yükseldi, kira ve hizmet enflasyonu kalıcı olarak yüksek kaldı, enerji maliyetleri dönemsel şoklarla dalgalandı. Bu farklı hızlarda artışlar, hanehalkının sepetini bozan en önemli unsur oldu. Gıda ve kira fiyatlarını dizginlemeden hedef enflasyona inandırıcı biçimde yaklaşmak mümkün değil.

Faktör Fiyatlarındaki Bozulma:

Ücretler reel olarak gerilerken, kâr marjları ve rant gelirleri daha az etkilendi. Faizler ise uzun süre negatif reel düzeyde kaldı. Bu durum, toplumda “yük en çok emeğin sırtına bindi” algısını güçlendirdi. Eğer ücretler telafi edilmez ve rant gelirleri vergilendirilmezse, beklenti farklılığı ortadan kalkmaz.

Politika Önerileri:

Gıda Fiyatları: Programın içeriğinde muhakkak soğuk zincir kayıplarını azaltmak, tarımda verimlilik artışını teşvik etmek, hal ve toptancı sisteminde şeffaflığı sağlamak bulunmalı. Bununla birlikte, gerekirse, devletin tarımsal kamu işletmeleri kurması kısa vadede değil ama uzun vadede tarımsal üretim probleminin çözümüne katkı sağlayacaktır. Bir önemli nokta da nakliye masraflarıdır. Belki çok ütopik görülebilecek ama istenilirse kolaylıkla yapılabilecek bir uygulama da bir kamu nakliye şirketi kurularak özellikle tarım ürünlerinin nakliyesinin (belediye – merkezi hükümet iş birliğiyle) düşürülmesidir.

Konut Piyasasında Kiralar: Kiralık konut stokunu artıracak........

© Yeni Birlik