Türkiye Türkçesinde Üstada kadar, çıkma hâliyle öbekleşen “… ehl-i dünyaya riyakârlıklarımDAN İÇİN beni sıkıyor.” şeklinde kullanıma rastlamamıştım. Alışılagelmiş bir kullanım olmadığından ilk karşılaşmada yadırgatıyor. Kusurlu gibi görünüyor. Hamdi Aktaş kardeşimizin suali de zaten bu sebeptendi.

Türkiye Türkçesinde yoktu, ama Üstada gelene kadar İÇİN edatının başka şive ve lehçelerde çıkma (-den) hâlindeki kelimeyle –DEN İÇİN şeklinde kullanıldığı olmuş muydu? Geçmişte, herhangi bir coğrafyada “–den için” şeklinde bir edat öbeği istimal edilmiş miydi?

Hamdi kardeşin mezkür mailine cevabımdan (26 Ağustos 2024) bu yana, diğer Türk lehçelerinde “–den için” aradım.

Yenisey Kitâbelerinde yükleme-belirtme (-i ) halindeki kelimelerle, Çağatay veya Kıpçak grubundaki dil ve lehçelerin birkaçında yalın (eksiz) hâldeki zamirlerle de kullanılıyor olması enteresandı.

Hakasçada daha çok tamlayan durumundaki (ilgi hâlindeki) adlar ile kullanılmaktaydı.

Köktürk âbidelerinde yoktu. Gagavuz Türkçesinden Çuvaşçaya, Harezm sahasından Karahanlı sahasına, Batı Türkçesinden Türkiye Türkçesine kadar........

© Yeni Asya