Hak ve adâlet (1)

Prof. Dr. Yusuf Özertürk

HAK KAVRAMI

* Hak; Arapça hukuk kelimesinin tekil halidir. Hak, kişinin hukuken korunan ve sahibine bu korumadan yararlanma yetkisi veren bir menfeattir. Hak, kişilerin lehlerine olan bir durumun kanunlar tarafından korunmasıdır. Hakların oluşturduğu düzene de Hukuk adı verilmiştir. Hak, ancak kişilere ait olabilir ve kişinin iradesi ile kullanılabilir (kişiler gerçek insan veya tüzel olabilir). Kişilere ait olan hakkın esası kişinin menfaatidir. Kişinin menfaati hukuk düzeni tarafından koruma altına alınmalıdır (1, 2).

HUKUKUN ÜSTÜNLÜĞÜ

* Hukukun üstünlüğü, bir ülkede hukukun kabul edilmesi ve etkili olmasını ifade eden bir terimdir. Ayrıca her insan hukukun muhatabıdır. Yani hiçbir kimse ve kurum imtiyazlı olamaz. Özellikle de devleti yöneten/yönetenler imtiyazlı olamazlar ve hukukun üstünlüğünü kabul etmek zorundadırlar. Hukukta, uygulama kanunları ve kuralları önemli olmakla beraber, daha önemlisi kuralcılık ve şekilcilikten ziyade asıl önemli olan Adalettir. Tarihsel süreçte, ‘Hukukun üstünlüğü’ kavramı antik Yunan filozofu Aristo’ya kadar götürülebilir. Aristo, Politika isimli eserinde ‘Hukuk yönetmelidir’ (Hukuk hakim olmalıdır) demektedir. Hukukun üstünlüğü tarihsel süreçte, monarşi, Katolik kilisesinin dokunulmazlığı ve feodal sistemlere karşı önem kazanmıştır(3).

İSLÂM’DA HUKUKUN ÜSTÜNLÜĞÜ

* İslâm da hak, temel bir kavram olarak görülür ve Allah’ın ‘Hakk’ (El Hakk; Her hakkın sahibi olan) ismine dayanır. Allah, hakka riayeti önemle belirtmiştir. Hakka riayet etmek mü’minlerin önemli bir vasfıdır. Allah, hakka riayet etmemeyi, münâfıklık ve zalimlik olarak vasıflandırmıştır. Bir dava konusunda hüküm verilirken, hakkın kendi lehine hükmedilmesi halinde bundan memnun olan, fakat aleyhine hükmedilmesi durumunda bu hükmü tanımayan insanlar için........

© Yeni Akit