Yahudi halkı, insanlık tarihinin en dramatik, en öğretici ve en çelişkili kolektif hafızalarından birine sahiptir. Sürgün, diaspora, soykırım, vaat edilmiş topraklar, ilahi seçilmişlik, entelektüel devrimler, kutsal kitaplar ve devletsizlik gibi zıt kutupların deneyimlendiği bu tarih, hem bir yükseliş hem de bir sürekli travma anlatısıdır.

Bu halk, Spinoza gibi Tanrı’yı doğa ile özdeşleştirerek düşüncenin zincirlerini kıran bir filozof yaratmıştır. Arendt gibi totalitarizmin kökenlerine inerek politikayı hakikatin alanı olarak yeniden kuran bir siyaset teorisyeni yetiştirmiştir. Marx gibi modern dünya sistemini tersyüz eden bir iktisadi düşünür, Freud gibi ruhun karanlık koridorlarını aralayan bir psikanalist ve Einstein gibi fiziği metafizik sınırlarına taşıyan bir bilim insanı, bu halkın içinden çıkmıştır.

Aynı halk, Tanah ve Tevrat ile başlatılan peygamberlik geleneğinde Musa’dan İsa’ya kadar sayısız ilahi sözcüye ev sahipliği yapmıştır. Ve yine aynı halk, küresel finans sisteminin merkezlerinde oturmuş, devletli dönemler kadar devletsizliği de en radikal biçimiyle yaşamıştır.

Derin Deneyim

Ancak bu derin deneyim, kendi içinde bir çelişki taşır: Yahudiler tarihsel olarak her şey olmuşlardır ama belki de hiçbir zaman “insan” olamamışlardır. Buradaki “insan”, biyolojik değil; etik, varoluşsal ve ontolojik bir kategori olarak düşünülmelidir. Kendilikle barışmış, iç bütünlüğünü sağlamış, acıyı hafızaya gömmek yerine onunla dönüşmüş bir varlık hâli… Yahudi halkı buna ulaşamamış görünmektedir. Sorulması gereken soru şudur: Bu kadar çok şey yapabilmiş bir halk, neden en temel olana –kendilik bilgisine, içsel huzura ve varoluşsal özgürlüğe– ulaşamamıştır. Dünyanın diğer insanları ve toplulukları da böyle…

Tarihin bütün acıları zihinsel birikimlere ve körlüğe dönüşür. Her bir acı, bellekte iz bırakır; her bir sürgün, benlikte bir çatlak açar.........

© Tigris Haber