Türk Devletler Teşkilatı’nın Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan’ın katılımıyla oluşturulması, kadim medeniyet mihveri olan İpek yolunu güzergahlarının aktivite edilmesi açısından önemlidir. Bunun yanı sıra İç Asya/Türkistan- Ön-AsyaTürkiye kültürel sürekliliğinin bütün dünyaya ilan edilmesi, Türk dünyasının Turan idealinin/ülküsünün “Fikir, lisan, his ve iş alanında birlik” pratiğe geçirilmesi açısından büyük bir gelişmedir. Çünkü artık fikir ve duyguda birlik ya da gönül birliği ve ortak akılda buluşulmasının resmen tescil edilmesidir.

Bu noktaya gelinmesinde Gaspıralı İsmail Bey ve Ziya Gökalp’in katkıları üzerine okumalar yapıyorum bu sıralar. Türk Dünyasının öncelikli olarak kültürel (hars) açısından birlikteliği, ardından ekonomi-politik açıdan ortak kararlar almaları gerektiğine dair öğretileri açısından TDT incelemeyi önemsiyorum.

Türk Dünyasının içinde yaşadığı sosyo-politik sorunlara çözüm üreterek bir diriliş (Rönesans/cedidcilik) bilinci oluşturan düşünürlerden birisi de Gaspıralı İsmail Beydir. Kuzey, Doğu ve Batı Türklerinin hepsi tarafından anlaşılan bir dil ile gerekliliği üzerinde duran Gaspıralı’nın ilkesini Gökalp, “ ahlakî bir mefkûre” görür.

Gökalp’in “Büyük Oğuz İttihadı” tasavvurunu Türkiye Cumhuriyetinin kuruluşunun Anadolu’da gerçekleşmesini, Oğuz/Türkmen aşamasıyla Suriye, Irak, Güney Azerbaycan’dan itibaren İç Asya’ya uzanan kültürel/hars birlikteliğini, Turan ile bütün Türk Dünyasının ortaklaşa hareket edecek bir bilinçlilik oluşturulmasına yönelikti.

Benzer şekilde 1905-1906 yıllarında Novgorot ve Petersburg........

© tarihistan.org