Diğer

T24 Haftalık Yazarı

29 Haziran 2025

Bu yıl 45’incisi düzenlenen Uluslararası Nasreddin Hoca Karikatür Yarışması, utanç verici bir skandalla gündeme oturdu. Yarışmanın jürisi; Akşehir Belediye Başkanı Dr. Ahmet Nuri Köksal başkanlığında, Metin Peker, Nuri Koçak, Ahmet Öztürklevent, Akdağ Saydut ve İbrahim Tuncay’dan oluşuyordu. 3 Haziran 2025 tarihinde Akşehir’de toplanan jüri, 62 ülkeden 650 çizerin gönderdiği 2050 karikatürü beş turluk bir değerlendirme sürecinden geçirerek ödülleri belirledi.

Yarışma şartnamesinde özellikle “yapay zeka ile üretilmiş eserler yarışmaya kabul edilmeyecektir” maddesi varken, büyük bir skandal yaşandı. Büyük ödül Portekizli çizer Pedro Silva’ya giderken, Akşehir Belediyesi ve Nasreddin Hoca Özel Ödülü İranlı çizer Hossein Abdollahi Adli’ye verildi. Ancak kısa süre sonra, Adli’nin ödül alan eserinin yapay zeka tarafından üretildiği ortaya çıktı. Bu gerçeği, yine İranlı bir başka çizer olan Jay Javad Takjoo Facebook sosyal medya hesabından “Bu şaheseri yaratan yapay zekayı tebrik ederiz” şeklindeki ironik paylaşımıyla duyurdu.

İşin düşündürücü yanı, uluslararası olduğu iddia edilen fakat hiçbir yabancı üyesi bulunmayan yarışma jürisinin, şartnamede açıkça yasaklanmış olmasına rağmen yapay zeka ile üretilmiş bir eseri ayırt edememesi ve üstelik ödüllendirmiş olmasıydı.

Ancak asıl skandal bununla da sınırlı kalmadı. Organizasyon tarafından ne bir özür ne de bir açıklama yapıldı. Sanki hiçbir şey olmamış gibi, sessiz sedasız şekilde, Adli’nin eseri yarışma sonuçlarının yayınlandığı sayfadan kaldırıldı. Ardından aynı ödül, Romanyalı çizer Liviu Stanila’nın karikatürüne verildi.

Bu olay, yarışmanın ciddiyeti, şeffaflığı ve etik standartları konusunda büyük soru işaretleri doğurdu. Yarışma şartlarına açıkça aykırı bir eserin ödüllendirilmesi, ardından sessizce sonuçların değiştirilmesi hem çizerler hem de kamuoyu nezdinde organizasyonun güvenilirliğine ağır bir darbe vurmuş durumda.

Bu skandalı ben de ülkemizin önemli çizerlerinden Hicabi Demirci’nin Facebook sayfasından öğrendim. Hicabi, J.J. Takjoo’nun bu durumu ifşa eden paylaşımını alıntılayarak, bir anlamda yarışma jürisinin bu büyük hatasını ve beceriksizliğini sorguluyordu.

Hicabi, özellikle yarışma şartnamesinde en çok öne çıkan maddenin “Yapay zeka ile üretilen eserlerin yarışmaya kabul edilmeyeceği” kuralı olduğunu vurguluyor, İranlı ünlü çizer J.J. Takjoo’nun da sayfasında, bu kurala rağmen ödüllendirilmiş bir yapay zeka çalışmasını açıkça yayınladığını belirtiyordu.

Hicabi, konuyu yalnızca yarışma jürisinin yetersizliğiyle sınırlı bırakmayıp, meseleyi Karikatürcüler Derneği’nin yıllardır süregelen işleyiş sorunlarına getiriyordu. “Uluslararası olduğu iddia edilen bir yarışmada tek bir yabancı jüri üyesi bile yok. Jürinin tamamı Türk ve hiçbiri çalışmanın yapay zeka ürünü olduğunu fark edemiyor. Buna aslında şaşırmamak gerekir, çünkü derneğin başında 25 yıldır karikatür dahi çizemeyen bir kişi bulunuyor ve tüm süreci o yönetiyor. Siyasi iktidarın değişmesi için yıllardır eline kalem alan isimler, 25 yıldır temsil yeteneği olmayan bir ismin o koltukta oturmasına ses çıkarmıyor. Asıl ülke sorunu da burada yatıyor. Çıkar ilişkileri ve liyakatsizlik her alana sirayet etmiş durumda. Yarışma jürisinin büyük çoğunluğunun uluslararası hiçbir başarısı yok. Ama buna rağmen o koltuklarda oturmayı kendilerinde hak görecek kadar ilişkilerini geliştirmişler.”

Hicabi, bu satırları yazmasının ana nedenini ise şöyle açıklıyor: “Karikatürcüler Derneği kamusal bir dernektir. Kamuya açık olan bir yerle ilgili her şeyi kamunun bilmesi gerektiği inancındayım.”

“Son durum ise şöyle: Karikatür çizemeyen birisinin jüriyi belirlediği bir yarışmada Akşehir Belediyesi ödülünü alan çalışma sessiz sedasız değiştiriliyor; kamuoyuna bilgi verilmeden üstelik. Kendi yetersizlikleri su yüzüne çıkmasın yeter ki. Şeffaflığın olmadığı bu derneğin jürisinden demokrasiye, barışa katkı sunmasını bekliyoruz.”

2025 Nasreddin Hoca Karikatür Yarışması jürisinin tamamen yerli isimlerden oluşması hem şaşırtıcı hem de eleştiriye açık bir durum. Böyle uluslararası temalı ve evrensel mizah anlayışını temsil eden bir yarışmada yabancı bir jüri üyesinin olmaması her açıdan kısır bir tercih. Böyle bir jüride hiç yabancı çizer........

© T24