Diğer

27 Kasım 2025

Feramuz Pis, Türkiye’de engellilikle kurulan kültürel, etik ve politik ilişkiyi ifşa eden sıcacık ama bir o kadar sarsıcı bir oyun. Ülkemizde görünmez kılınarak adeta inkâr edilen engellilik hâlini, özenle inşa edilmiş körleşmeyi ve bilerek unutmayı sistemleştiren toplumsal gerçeği seyirciyle yakın temas hâline getiriyor. Oyun, engelliliğin yalnızca bir temsil olarak değil, doğrudan bir tecrübe olarak sahnede var olmasını sağlayarak sağlıklı bir yüzleşmeyi mümkün kılıyor.

Sema Elçim’in metni, Mardin göçmeni Süryani bir ailenin doğuştan engelli oğlu Feramuz ve annesinin bitmeyen mücadelesini merkezine alarak bu yükün tüm aile bireyleri üzerindeki yansımalarını sorguluyor. Sahnedeki aile, engelliliğin toplumsal olarak marjinalize edilmesinin mikro ölçekte bir laboratuvarına dönüşüyor. Her birey, engelli evlatla ya da kardeşle birlikte yaşamanın yalnızca fiziksel değil, aynı zamanda yoğun bir psikolojik emek gerektiren yükü altında sessizce çözülüyor.

Yönetmen Oğuz Utku, iyi ki “büyük trajedi” klişesine yaslanmayan bir reji tercih ediyor. Gündelik hayatın tekrar eden mikro şiddet biçimleri -hazların ertelenmesi, ihtiyaçların bastırılması, duyguların ötelenmesi- sahnede adeta sosyolojik birer veri gibi beliriyor. İzleyiciyi asıl sarsan da bu oluyor: Bu aile bir istisna değil; toplumsal normların ürettiği yapısal bir sonucun ta kendisi. Abartısız, köpürtmeden, yaraya tuz basmadan; engelli yakını olmaktan trajedi devşirmeden ya da acıyı romantize etmeden seyirciyi çıplak gerçeklikle karşı karşıya bırakıyor.

Yönetmenin sahne hareketini sık sık kıyafet, özellikle de çorap değiştirme eylemi üzerine kurması güçlü bir sembolik dil yaratıyor. Her çorap değişimi, ailenin kimliklerini, rollerini, beklentilerini yeniden düzenleme çabasını simgeliyor. Ancak hiçbir değişim gerçek bir dönüşüm yaratmıyor; kir, yani yapısal sorun, yerinden oynamıyor. Ailenin sürekli arınma arzusuna karşın, dış dünyayı temsil eden komşunun asla çorap değiştirmemesi, stabil ve değişime kapalı toplumu karikatürize........

© T24