Diğer

T24 Haftalık Yazarı

13 Nisan 2025

1642–1651 yılları arasında İngiltere’de bir iç savaş vardır. Bunun sonunda Cumhuriyetçi Oliver Cromwell’in kuvvetlerine yenilen ve tahtını kaybeden Stuart sülalesinden II. Charles Avrupa’ya kaçarak dokuz yıl sürgün hayatı yaşamıştı. Ancak 1658’de Cromwell’in ölümü ardından “İngiliz Restorasyonu” olarak bilinen döneme girilmesi ve kraliyet rejimine geri dönülmesiyle ülkesine dönmeye davet edilen II. Charles, 1660’ta yeniden tahta oturacak ve 1685’te ölümüne kadar iktidarını sürdürecektir.

Olayların konumuzu ilgilendiren yanı, iç savaş sırasında pek çok yapı gibi Levant Şirketinin de dağınıklığa uğraması, çeşitli çıkarlara göre kuralların eğilip bükülmesine karşın, tahtına tekrar hakim olan II. Charles’ın her şey gibi bu alana da el atıp zapturapta almasıdır. Şirketin temel kurallarına geri dönülmüş, İngiliz tahtına yıllık olarak 4.000 Sterling vergi ödemesi kuralı getirilmiş -ki bu zamanına göre büyük bir meblağ demekti- buna karşılık dünyada sadece İngiltere’ye özgü bir yöntem olan mecazi anlamda bir “siyasi yapı” (Body politic) oluşturma yetkisi verilmiştir. Bunun anlamı “Levant Denizlerinde Ticaret Yapan İngiltere Tacirleri Şirketi” olarak adlandırılan şirkete kendi yasalarını yapma yetkisi verilmesidir.

Şirketin üye sayısına bir sınır getirilmemişti. Bu sayı genelde 300 civarında olmuştur. Üyelik için gerekli olan temel yeterlilik, adayın aileden veya yedi yıllık bir çıraklıktan gelen toptancı bir tüccar olmasıydı. 25 yaşından küçükler üyeliğe kabul edildiklerinde 25 Sterling, üstündekiler ise iki katı giriş aidatı öderdi. Her biri girişinde, kendi hesabına verilen yetki dışında Levant'a hiçbir mal göndermemeye ve bunları şirketin temsilcileri veya faktörleri dışında kimseye teslim etmemeye yemin ederdi. Bu vesile ile Levant Şirketinin kendisinin ticaret yapmadığını, üyelerin her birinin şirketin şemsiyesi altında bireysel olarak ticari faaliyetlerini sürdürdüğünü tekrar vurgulamalıyım.

Şirketin Londra'daki merkezinde bir başkan, bir başkan yardımcısı ve on iki müdür ya da yardımcıdan oluşan bir yönetim kurulu vardı. Ayrıca, şirketin herhangi bir üyesinin bulunduğu her şehir ve limanda bir başkan yardımcısı vardı. Londra'daki kurul, nereye, kaç gemi gönderileceğini, ihraç edilen malların satılacağı fiyat tarifesini belirlerken, şirketin kendi ödeyeceği vergileri ve ortak masraflarını karşılamak için ihraç ve ithal edilen mallara vergi koyar, Kralın Konstantiniyye’ye göndereceği elçiyi seçer, her bir liman için bir de konsolos belirlerdi.

Bahsedilmesi........

© T24