Diğer

T24 Haftalık Yazarı

21 Eylül 2025

Nepal'de nelerin olup bittiğinin farkında mısınız? Sosyal medyaları ellerinden alınan gençler ve yoksulluk sınırının altında yaşamak zorunda kalan binlerce çaresiz Nepalli yolsuzluğa ve hükümetin yandaşlarını kayıran nepotizmine isyan etti. Hükümet sarayı, parlamento binası, hükümet üyelerinin rezidansları basıldı ve ateşe verildi. Bu arada 51 kişi hayatını kaybetti.

Bakanların kasalarındaki paralar havaya saçıldı, maliye bakanının dövülüp nehre atıldığı anları gösteren video ilişikte. Hükümet üyeleri ve yandaşları helikopterlerden sarkıtılan halatlara tutunarak Çin'e kaçtılar. Beni duygulandıran bir sahne kaçan bir bakanın ardında bıraktığı özürlü eşine isyancıların sahip çıkmaları oldu. Bir genç yerdeki paraları tekmeliyor, "Bu kan emici sülüklerden kurtulmak bana yeter. Artık ölsem de gam yemem" diyordu.

Nepal gibi bir zamanlar barışın ve kardeşliğin simgesi olan, hippilerin feyz almak için yollarını aşındırdığı bu uzak ve güzel ülkenin Çin taraftarı komünist bir hükümet tarafından yönetildiğini biliyor muydunuz? Eğer gençlerin ve halkın çoğu dış güçlerden yardım ya da cesaret almadan komünist bir rejime isyan ediyorsa orada yolsuzluk ve adam kayırmacılık en üst düzeye erişmiş demektir.

Benzetmek gibi olmasın, ama bir Afrika atasözü "Eğer tüm hayvanlar aynı yöne doğru koşuyorsa orman yanıyordur" der.

Tepkiler büyürken Başbakan Oli istifa etti. Ancak bu karar sokaklardaki öfkeyi dindirmedi. Hükümet sosyal medya yasağını geri çekti, ancak bu hamle protestoların hızını kesmedi.

Polis olayları kontrol altına almakta yetersiz kalınca askerler devreye girdi. Nepal ordusu başkent Katmandu’da süresiz sokağa çıkma yasağını uygulamak üzere sokaklara indi. Silahlı askerlerin Katmandu’nun kilit bölgelerinde nöbet tutmasıyla birlikte şehirde kısmi bir düzenin sağlandığı görüldü.

Ortalık biraz durulduktan sonra isyancılar aralarında sosyal medya aracılığıyla bir seçim yaptılar ve eski Yüksek Mahkeme başkanı Suşila Karki'yi başbakan adayı olarak gösterdiler. Cumhurbaşkanı Paudel de 73 yaşındaki ülkenin ilk kadın başbakanını göreve atadı.

Bu her tarafı yakıp yıkan korkunç ani isyanın ve umulan çözümün bir hafta içinde olup bitmesi bence çok ilginçtir. Bir diğer ilginç ve çok önemli bir yön de isyanın büyük ölçüde yerli ve milli oluşu ve dış güçlerin kanıtlanmış etkisinin ya da katkısının şimdilik görülmediğidir.

Bu geçici barışın kalıcı olup olmayacağı kafası çalışan herkesin ülkemizdeki gibi sözünü ettiği, ama bazı çıkarları engellediği için bir türlü hayata geçirilemeyen yapısal reformlara bağlıdır.

Gösteriler hükümetin yerel kayıt düzenlemelerine uymadıkları gerekçesiyle 26 popüler sosyal medya platformunu kapatma kararı almasıyla başladı. Özellikle Z kuşağı gençler arasında bu karar geniş çaplı bir öfkeye dönüştü.

Hükümetin dezenformasyonla mücadele gerekçesiyle açıkladığı Facebook’tan YouTube’a kadar uzanan geniş yasak listesi dijital çağda büyüyen gençler için bir sansür hamlesinin ötesinde bizzat kimliklerine ve varoluşlarına yönelik bir tehdit olarak algılandı.

Nepal hükümetinin sosyal medyayı “Doğru şekilde yönetmek, sorumlu ve hesap verebilir kılmak” amacıyla hazırladığı tasarı muhalif sesleri bastırmaya ve ifade özgürlüğünü kısıtlamaya yönelik bir sansür girişimi olarak eleştirildi.

Tasarı şirketlerin Nepal’de irtibat ofisleri açmasını veya temsilci atamasını şart koşuyordu. Facebook, Instagram ve WhatsApp gibi popüler uygulamaları da kapsayan bu düzenlemeye uymayan platformlar kapatıldı. Çinli mega şirket TikTok ise kayıt yaptırdığı için hizmet vermeye devam etti.

Protestocular hükümeti yolsuzluk, otoriter kontrol ve yaygın işsizlikle suçladılar. Gençler siyasi liderlerin çocuklarının lüks yaşam tarzlarını sosyal medyada sergilerken kendilerinin iş bulmakta zorlanmasına tepki gösterdi.

Sosyal medyada son aylarda sıkça dolaşan Nepo kids diye bir kavram vardı. Politikacıların ayrıcalıklı çocukları, lüks hayatları, partilerdeki görüntüleri gençlerin gözünde birer öfke sembolüne dönüştü.

Dünya Bankası verilerine göre geçen yıl genç işsizlik oranı yüzde 20 düzeyindeydi. Her gün iki binden fazla gencin iş bulmak için Ortadoğu ve Güneydoğu Asya’ya göç ettiğini tahmin ediliyor.

Nepal dünyanın en az gelişmiş ülkelerinden biridir. Nüfusun büyük bir çoğunluğu aşırı yoksulluk içinde yaşar. Özellikle genç........

© T24