Diğer

11 Kasım 2025

Geçtiğimiz hafta Amerikan basınında, yapay zekâ bağlantılı teknolojik gelişmeler sonucunda, Amerikan firmalarının kârlarının adeta patladığı, temel nedenin ise işten çıkarmalar olduğu haberleri vardı. Buna göre, Amerikan şirketleri bu yıl (2025) ekim sonuna kadar, % 65 artış ile yaklaşık 1.099.500 işten çıkarma duyurdu. Kârlılığa gelince, yerel finans şirketlerinin kârlarının tek bir çeyrekte 69,4 milyar $ ve finans dışı şirketlerin kârlarının ise 53,1 milyar $ arttığı belirtildi.

Not edelim; bu haberlerde verilen işten çıkarma rakamları, gerçekleşenleri değil, örneğin; ekim ayında işten çıkarma duyurusu yapan yaklaşık 450 firmayı kapsıyor. Ayrıca, bu rakamın dışında kalan şirketlerden ve/veya duyuru yapmadan yapılan işten çıkarmalardan oluşanlar bu rakama dahil değil. Kârlılık rakamları da her firmanın en son çeyrek bilanço verilerine göre verilmiş durumda.

2023'den bu yana ABD'deki teknoloji şirketleri zaten hem ABD'de, hem de uluslararası çalışanları arasında büyük işten çıkarmalar yapıyor. Bunun Türkiye’ye yansımalarını da Intel, Microsoft, Amazon gibi firmalarda gördük ve duyduk.

ABD'de sadece Ekim ayında işten çıkarma duyuruları yaklaşık 153.074'e ulaştı; bu, 2003'ten bu yana en yüksek Ekim ayı toplamı ve yıllık bazda yaklaşık 5 artış anlamına geliyor. Bu durum, bazı analistlerin "işsizlik patlaması (Jobless Boom)" olarak adlandırdığı bir olguyu ortaya çıkarıyor. Yani bu veriler, Amerikalı şirketlerin büyük çaplı iş gücü kesintileri duyurduğu alışılmadık bir "işsizlik patlaması" durumunu gösteriyor.

Buna karşılık şirket kârlarında patlamalı artış raporlanıyor. St. Louis Federal Rezerv Bankası'na göre, ABD'deki şirket kârları (envanter değerlemesi ve sermaye tüketimi ayarlamalarıyla birlikte) 2024 sonunda yaklaşık 4 trilyon ABD doları olarak gerçekleşti. Bunun, 2010'daki seviyenin iki katından fazla olduğu raporlanıyor.

Trading Economics verileri ise 2025'in sadece ikinci çeyreğinde ABD'deki şirket kârlarının yaklaşık 3,259 trilyon ABD doları olduğunu ve geçen yılın çeyreklerine nazaran önemli oranda yükseldiğini gösteriyor.

Bu kâr artışlarının illa işten çıkarmalar kaynaklı olduğuna dair bir araştırma ya da veri olmasa da, işten çıkarmaların çok büyük rakamlara ulaşması, kâr patlamalarının büyük oranda kaynağının bu olduğunu düşündürüyor. Diğer ülkelerdeki şirketlerin........

© T24