Diğer

T24 Haftalık Yazarı

13 Temmuz 2025

“Tüm kaosların içinde kozmos, tüm düzensizliklerin içinde gizli bir düzen vardır”

- CG Jung

Kırık Cam Teorisi, koşulları farklı mahallelerde sahipsiz bırakılmış bir otomobil ile yapılan sosyal bir deneye dayanan, George L. Kelling ve James Q. Wilson tarafından 1982 yılında kriminolojiye (suç bilimi) tanıtılan bir teori.

Deneyde, New York’taki suç mahali Bronx ve California’daki huzurlu ve zengin mahalle Palo Alto’ya aynı otomobil bırakılıyor.

Tahmin etmek güç değil, Bronx’ta otomobilin tümüyle soyulup geriye sağlam tek parçasının kalmaması saatler dahi sürmezken, Palo Alto’da otomobile kimse elini sürmüyor.

Ama deney hemen “yoksul mahalleler suç işlemeye eğilimlidir” sonucuna bağlanmayıp, bir adım daha ileri götürülüyor.

Ve hipotezi aslında deneyin bundan sonraki adımı oluşturuyor.

Bu adımda, Palo Alto’daki otomobilin bir camı kasten kırılıyor.

Camının kırık olduğu fark edildikten sonra otomobilin başına gelenlerin Bronx’ta olanlardan bir farkı kalmıyor.

Böylece teori şöyle kuruluyor; kentsel çevrelerde, bu misaldeki kırık cam gibi bir düzensizlik ya da suç işaretlerinin görünür olması, o mahallede kriminal eylemlerin yayılmasına yol açabiliyor.

Bugünlerde, hem bizde, hem ayrıcalıklı mahallesine çok güvenen ABD’de, olmayacak kişilerce işlenenen seri suçlarla analoji kurmamak ne mümkün.

Ben bu teorinin insan psikolojisi ve sosyal ilişkilerine de kolayca uyarlanacağını düşünürüm.

O nedenle kırılmış camımı da alıp hızla uzaklaşır,bir başıma onarılıp sonra görünür olurum.

Benim gibi tıp disipliniyle uğraşan bir kişinin bu teoriyle karşılaşması ise hala bilinmeyenin sınırında duran içimizdeki trilyonlarca mikrobun yani “mikrobiyom” un hastalık ve sağlıklılıkla ilişkisini, insan ile olan etkileşimlerini açıklamak için kurguladığı yaratıcı anlatımlarında bu teoriye sıklıkla atıfta bulunan Prof.Dr Ener Çağrı Dinleyici ve son çıkan bir yayın nedeniyledir.

Mikrobiyom, insanın ararken değil bildiklerinin izini sürerken tesadüfen ulaştığı bir keşif.

Bu yüzyılın başında, o zaman ABD başkanı olan Bill Clinton yanında iki bilim insanıyla birlikte, 1990’da başlamış olan ”İnsan Genom Projesi” (Human Genome Project;HGP) nin ilk çok önemli başarısını “sonunda kendimizi tümüyle bulacağımızı” ima ederek........

© T24