Diğer

09 Eylül 2025

Endonezya Öğrenci Dernekleri Birliği'nin başladığı protestolardan bir kare

Daha önce burada yazdığım birkaç yazıda Endonezya ekonomisini ve siyasetini Türkiye ile karşılaştırarak ele almıştım. Bu yazıda Endonezya’da ağustos sonu, eylül başında yaşanan toplumsal olayları ele alıyorum.

Endonezya’da yaşanan bu olaylara, Türkiye’de giderek yoğunluğu artan ve son birkaç gündür zirveye çıkan siyasi ve toplumsal olaylar için örnek olması ve hatta uyarı olması yönüyle bakıyorum.

Bu aşamada belirteyim; bu yazıyı yazarken Endonezyalı akademisyen arkadaşlarım, BBC, CNN International, Jakarta Times, Reuters, Tempo (English) kaynaklarından yaralandım.

Vardığım sonuç şudur; devlet idaresi siyasi olgunluk ve itidal gerektirir. Eğer bir iktidar bunları yapamaz ve gerginliği tırmandırırsa hem ülke hem kendisi kaybeder. Bu elbette Türkiye için de geçerlidir. Kazayla bile olsa ölümler de olursa, olayların nereye varacağını kestirmek çok zordur.

Yaklaşık iki hafta önce 25 Ağustos 2025’te Endonezya Öğrenci Dernekleri Birliği, başkent Jakarta’daki Endonezya Parlamentosu (Temsilciler Meclisi) önünde barışçı bir protesto eylemi yaptı.

Eylemin nedeni, Endonezya hükümetinin milletvekili maaşına zam yapmak yerine, konut yardımı adı altında milletvekillerine ek ödeme yapma önerisi getirmesiydi. Bu ek ödeme, ortalama asgari ücretin 10 katından bile fazlaydı ve milletvekili maaşına çok yüksek bir zam demekti.

Hükümet, sözüm ona ‘milletvekili maaşına zam yaptık’ demeden zam yapıyordu. Öğrenciler, asgari ücret düşük tutulurken milletvekillerine yapılan bu yüksek ek ödemeyi, üstüne bir de eğitim ve sağlık için ayrılan bütçenin de daraltılmasını haksızlık ve adaletsizlik olarak gördüler. Demokratik gösteri yapma haklarını kullanmak istediler.

Hükümete göre meclis önündeki protesto eylemi uzamıştı. Polis, öğrencilerin dağılmasını istedi. Dağılmadılar, polisler bazı öğrencileri götürmeye başladı. Karşılıklı itiş kakışta yaralanmalar oldu. Akşam saatlerinde Endonezya’nın birçok üniversitesinde protesto eylemleri başladı.

Öğrenci katılımı başlangıçta çok da yüksek değildi, sayılar yüzlerle ifade ediliyordu. Belki bu yüzden polis sert tepkiden çekinmedi. Ancak öğrenciler de sertleştiler. Biber gazı eşliğinde tutuklamalar başladı. Ardından protesto gösterilerine öğrenci katılımı hem çeşitlendi hem de arttı. Sayılar artık binlerle ifade ediliyordu.

Örneğin Müslüman öğrenci dernekleri, peşinden de Hristiyan öğrenci dernekleri gösterilere katılmaya başladı. 26 ve 27 Ağustos’ta öğrencilere sendikalar da katıldı. 2025 ocak ve mart aylarındaki gösterilerde olduğu gibi, ücretlerde artış talepleri de öne çıktı.

Kadın örgütleri birliği de barışçıl gösterilere katılacağını bildirdi. Tutuklamalar ve biber gazlı polis tepkileri ile birlikte molotof kokteylleri ile bazı polis binaları ateşe verildi. Öğrenci birlikleri başkanı ateşe verme eylemleriyle ilgilerinin olmadığını söyledi. Buna karşılık yakma ve polis binalarına saldırı olaylarında tutuklanan öğrenciler de vardı.

Öğrencilerin Endonezya toplumsal hareketlerine ve siyasetine katılımı tarihsel olarak hep önemli oldu. Ülkenin 1945’te bağımsızlık ilanında, yaklaşık 33 yıl iktidarda kalan diktatör Suharto’nun 1998’de........

© T24