Diğer

04 Ekim 2025

Yılmaz Güney'in "Arkadaş" filmi

Arkadaşlığın sorgulandığı filmde Âzem (Yılmaz Güney), yıllar sonra bulduğu Cemil’e üniversite yıllarındaki yurt arkadaşlığı gibi yine yurt olmak, kaybettiği kendisini bulmasına omuz vermek ister. Zengin olmayı hedef olarak seçen, yeni sınıfsal aidiyetini kendine kimlik edinen Cemil’e şu soruyu sorar: Sen kendini burada mı kaybettin ki burada arıyorsun?

Sahi arkadaşlık nedir; kendini bir başkasında mı bulmak mı, kendini bir başkasında aramak mı ya da arkadaşlık kimliklerin, sınıfsal aidiyetlerin, ideolojilerin üstünde mi?

Sosyal bir varlık olduğu kadar politik bir varlık olan insanın bu topraklardaki arkadaşlığı geldi aklıma… ‘Arkadaşıma Dokunma’, ‘Buradayız Ahparig’ kampanyaları aynı gökyüzüne bakanların ‘politik dostluğu’nu hatırlatır bizlere…

Feryal Saygılıgil’in hazırladığı ‘Arkadaşlık Üzerine’ kitabı, ‘arkadaşlık’ kavramını tarihsel, siyasal, felsefi, sosyolojik, siyaset felsefesi, sinema, edebiyat, medya, quir ve toplumsal cinsiyet gibi çeşitli disiplinlerden ve aynı zamanda yaşam pratiklerinin bilgisinden yola çıkarak analiz eden yazılardan oluşuyor.

Ama kitabı bu yazıya sığdıramayacağıma göre gazetecilik merakımı cezbeden iki yazıdan söz edeceğim.

Biri, cezaevleri dolup taşan bir memleket olması nedeniyle, siyasetçilerin hapishanede olması gerçeğiyle Gültan Kışanak’ın ‘Umudun Koynunda Demlenen Arkadaşlık’ yazısı… Diğeri de küresel yeni patronlar olan teknoloji devlerinin ürettiği dijital platformların arkadaşlık formlarını nasıl değiştirip dönüştürdüğünü analiz eden Gülüm Şener’in ‘Dijital Kapitalizmin Kurucu Değerlerinden Biri Olarak Arkadaşlık’ yazısı… İki yazıdan da önemli bölümler aktaracağım.

Kışanak 1984’te adli mahkumlarla kaldığı Elazığ Cezaevi’nde kaldığı dönemdeki bir arkadaşlığa dair tanıklığını şöyle anlatır kitapta:

“Bitlisli Sebahat, eşi tarafından ‘kadınlara ceza vermezler’ denilerek kandırılmış ve eşinin suçunu üstlenerek ağır ceza almıştı. Gardiyanların getirdiği dantel yumaklarını para karşılığı örerek ihtiyaçlarını karşılıyordu. İmam nikahlı eşi, tutuklandıktan iki yıl sonra Sebahat’i terk etmiş, küçük kızı da köyde yaşlı annesinin yanında kalmıştı. Sebahat kızını bir süreliğine yanına aldı. Çocuğun saçına bit düşmüş, ellerinde yaralar çıkmıştı. Koğuşta........

© T24