Diğer

17 Nisan 2024

YÖK, geçen ay yaptığı yeni düzenleme ile yurt dışında üniversite okuyanlar için Türkiye'de denklik alma koşullarını yeniden belirledi ve zorlaştırdı.

Aslında yurt dışındaki niteliksiz ve düşük seviyeli üniversitelerden alınan diplomaların denkliğini objektif bir denetime bağlayarak, kaliteyi artırma yönünde doğru bir adım attı.

Ancak bunu yaparken hukuksal açıdan teknik bazı önemli hatalar yaptı.

Yani usul hataları esasta doğru ve gerekli bir reformu gölgelemiş oldu.

Türkiye'de son yıllarda, liseyi bitiren öğrenciler için üniversiteyi yurt dışında okumak son derece yaygınlaştı.

Üniversite okumak için yurt dışına gidenleri kabaca iki gruba ayırabiliriz (lisans öğrenimini kastediyorum, master vs. gibi lisans üstünü değil):

İlk grup, yabancı dil ağırlıklı kolejlerde eğitim görüp, Türkiye'deki üniversite kalitesini yeterince iyi bulmadığı için, Amerika (ABD, Kanada) veya Avrupa'da daha nitelikli üniversitelerde okumak isteyenler.

Bunlar genelde akademik olarak başarılı ve kendilerine güvenenler ve zaten kendilerini yurt dışında okumaya hazırladıkları için Türkiye'deki merkezi üniversiteye giriş sınavlarına (YKS) hazırlanmayanlar hatta hiç girmeyenler. Bunların hem yabancı dili iyi, hem de çoğu "IB" gibi uluslararası geçerliliği olan ve zor alınan diploma sahibi.

İkinci grup ise normalde Türkiye'deki YKS'ye hazırlanmış ve girmiş, ancak bu sınavda istediği başarıyı sağlayamadığı ve Türkiye'de istediği üniversite ve/veya bölümü kazanamadığı için, yurt dışında okumayı tercih edenler.

Yani bunların aslında mutlaka yurt dışında okuma gibi bir önceliği yok. Öncelikleri Türkiye'de kazanamadıkları ve iyi bir meslek sağlayacak bölümü daha kolay ve pratik yollardan yurt dışında okuyup, o mesleği Türkiye'de icra etmek. Balkanlar, Kafkaslar, Doğu Avrupa, Orta Asya ülkeleri gibi

Örneğin Türkiye'de tıp fakültelerini veya iyi mühendislikleri kazanamayanların sınavsız veya göstermelik sınavlarla kolay yollardan Doğu Avrupa veya Orta Asya ülkelerinde bu bölümleri okuyup Türkiye'ye dönmeleri ve bu meslekleri burada icra etmeye çalışmaları gibi.

Sonuçta yurt dışından alınan diplomaların denkliği konusunda Türkiye yüksek öğrenim sistemi açısından ciddi sorun doğuran husus bu ilk gruptakiler değil, ikinci gruptakiler.

Bunların yurt dışında birtakım kalitesiz, niteliksiz ve asgari akademik seviyeyi sağlayamayan ve gerek kayıt için gerekse okuldaki dersleri geçmek için hiçbir seviye aramayan ve salt parayı bastırınca diploma veren üniversitelerden aldıkları diplomaları bir şekilde zorlayarak Türkiye'de kabul ettirmeleri, o bölümlere burada ter dökerek ve hak ederek giren ve bin bir zorlukla okuyanlara ciddi haksızlık oluyor.

Ayrıca oralardan böylesine kolay alınan diploma sahibi bir hekime kimse muayene olmak istemez sanırım!

Aynı şekilde o şekilde alınan diploma sahibi bir mühendisin statik hesabını yaptığı ve projesini çizdiği binada da kimse oturmak istemez sonuçta!

Maalesef bir süredir bu denklik sorunu ülkede çok ciddi bir sorun.

O halde YÖK'ün son girişimi ile bu yurt dışı diploma denkliği sorununu ciddiye alıp, kaliteyi ve niteliği sağlamaya yönelik objektif bir denetim mekanizması oluşturmaya çalışması bence son derece isabetli bir yaklaşım.

YÖK'ün son düzenlemesi ile bu konuda getirilmeye çalışılan objektif denetim sisteminin özü şu:

Dünyada genel kabul gören en önemli 4 uluslararası sıralama ölçeğinden en az üçünün sıralamasına göre dünyada ilk 400 üniversiteye giren yurt dışı üniversitelerden mezun olanlara her halükârda otomatik biçimde denklik veriliyor.

Böylece yurt dışı denkliği konusunda hem öngörülebilir ve objektif, hem de kaliteyi ön planda tutan bir sistem kurulmuş oluyor.

Dünyada genel kabul gören bu 4 üniversite sıralaması ise YÖK tarafından belirlenmiş durumda. Times Higher Education (THE) ve QS sıralaması gibi.

Buraya kadar her şey yolunda.

Yalnız işler buradan sonra biraz karışıyor. Belirsizlikler ve çelişkiler başlıyor.

YÖK'ün geçen ay (15 Mart 2024) Denklik Yönetmeliğinde yaptığı ve Resmi Gazete'de yayımlanan değişikliğe göre, Türkiye'de YKS sistemine göre "başarı sıralaması aranan bölümler" için, liseyi Türkiye'de okuyan öğrencilerin yurt dışında aldıkları üniversite lisans diplomalarının denkliğinin kabul edilebilmesi iki şarta bağlanmış:

İlk şart, bu öğrencilerin yurt dışında aldıkları lisans diplomalarını dünya üniversiteleri için yukarıda değinilen ve dünyada kabul gören 4 farklı sıralamanın en az üçünde dünyada ilk 1000 üniversite arasına girmiş bir üniversiteden almış olmaları.

Yani Yönetmeliğe göre, anılan dünya sıralamasında ilk 1000 üniversite arasına giremeyen yurt dışı üniversiteden alınan diplomalara hiçbir şekilde denklik verilemiyor.

İkinci şart ise bunların Türkiye'de YKS'ye girip, "başarı sıralaması aranan bölümler" için belirlenmiş asgari puan barajını aşmış olmaları.

Burada kastedilen "başarı sıralaması aranan bölümler" ise tıp, diş hekimliği, eczacılık ve hukuk olarak belirlenmiş.

Örneğin YKS'den asgari ilk 125.000 öğrenci arasına giremiyorsanız hukuk tercihi yapamıyorsunuz. Tıp'ta ise bu baraj 50.000 (sayısal).

Yönetmeliğe göre sözkonusu YGS barajını geçme zorunluluğunun tek istisnası, yurtdışı lisans diplomasının dünya sıralamasında ilk 400'e giren üniversiteden alınmış olması. İlk 400'e giren üniversite mezunlarının YKS'ye girmiş olmaları gerekmiyor.

İlk 400 dışındaki tüm yurt dışı üniversitelerden alınmış diplomaların denkliği için yönetmelik YKS barajını zorunlu tutmuş.

Ne var ki........

© T24