Diğer

08 Haziran 2025

Seza Paker, Ghostly tea party, (2019)

“Ne güneş ne de ölüm birbirlerine sabit bir şekilde bakarlar”

La Rochefoucauld, 1678

ABD’de üniversiteler ve sanat merkezleri üzerine baskılar yükselirken, arkasında yatan başka bir ekonomi-politik çok konuşulmuyor. Üniversite protestolarında izlediğimiz İsrail ve Filistin meselesi Batılı devletlerin bazıları tarafından sanki bir bahane gibi ele alınmakta ve bazen de sansürlenmekte. Sorun; bilimsel akıl üzerine düşünülen bir yer olması gerekirken bilimsel güncel konuların (antroposen, ırkçılık, cins kimlikleri, dekolonyal düşünce vb.) üniversitelerde yer bulmalarına gösterilen idari tepkilerin arkasını görmek. Pedagojik olarak öğreten bir yer olması gereken üniversitelerin gittikçe gayrı rasyonel ırkçılık ve yabancı düşmanlığını öne sürmesidir. Başka bir yerden bakıldığında ise, devletin hiç karışmadığı sonsuz ifade özgürlüğünün öne sürüldüğü bir doktrinin gittikçe yer edinmeye başlamasıdır. Toplumda ve ekonomide devletin rolünü küçümseyen bir bakışa sahip olan ekonomi-politik üniversitelerden çok “özel enstitülerde” yaygınlaştırılmakta.

Trump’ın öne sürdüğü değerlerin arkasında sanki bu ekonomi-politik akım yer almakta. Genelde Orban’ın illiberalizmi daha çok konuşuluyor; ama başka bir ekonomi-politik ardında beklemekte. Tuhaf bir adı var bu akımın ve 20.yüzyılın başlarına kadar uzanan bir soykütüğüne bakılabilir. Murray Rothbard bu akımın öncüsü olarak kabul edilmekte. 1926 doğumlu olan Rothbard “Libertaryan Bey” lakabına sahipti. Avusturya Ekonomi Akımına bağlı olan bu zat libertaryan anarşist-kapitalizmin çizgisinden gelen Ludwig Von Mises’in öğrencisi olmuştur. Ve, bunlar, o dönemden itibaren, devletin hiçbir şeye karışmaması gerektiğini önermekteydiler; devletin bir şirket gibi işlemesi gerektiği kanısına sahiptiler. Ekonomi ve felsefe alanında yazılar bu fikirleri geliştirmek üzere kullanılmaktaydı.

Doğal hukuk kurallarına göre düşünülen bu düşünce akımı anarşist bir kapitalizmi öne sürmekteydi. Bugün bu anarşik oluşumu kapitalizm çizgisi içinde oldukça açık bir biçimde görmekteyiz. Bizim rasyonellik dışı olarak addettiğimiz........

© T24