Ebeveynler, çocuklarının iyi davranışlarını pekiştirmek ve yanlışlarını düzeltmek için çeşitli yöntemler kullanır. Bu yöntemlerden en yaygın olanları ödüllendirme ve cezalandırma sistemleridir. Ancak bu sistemlerin çocukların karakter gelişimi ve dürüstlük algısı üzerindeki etkilerini düşündüğümüzde, bazen istenmeyen sonuçlar doğurabileceğini fark ederiz.

-Ödül ve ceza sistemi gerçekten çocukları yalan söylemeye itebilir mi?

-Eğer öyleyse, nasıl bir denge kurmalıyız?

- Ödül Sistemi ve Yalan Söyleme İlişkisi

Ödül sistemi, çocuğun belirli bir davranışı sergilemesi karşılığında bir kazanım elde etmesi prensibine dayanır. Ödüller, motivasyonu artırabilir ve istenen davranışların tekrarlanmasını sağlayabilir. Ancak aşırı ve yanlış kullanıldığında çocuklarda dürüstlük yerine başarıya ulaşma odaklı bir bakış açısı geliştirebilir.

1. Ödüle Bağlı Davranış Geliştirme

Ödüller zamanla çocuğun sadece ödül almak için hareket etmesine neden olabilir. Eğer çocuk, doğruyu söylemenin bir ödül getirmediğini ama belirli beklentilere uygun hareket etmenin ödül getirdiğini fark ederse, gerçeği çarpıtma eğilimine girebilir.

Örnek: Eğer bir çocuk “Eğer bugün hiç yaramazlık yapmazsan sana çikolata alırım” gibi bir cümleyle motive edilirse, yaramazlık yaptığı hâlde bunu gizleyerek ödülü elde etmeye çalışabilir.

2. Aşırı Rekabet ve Başarı Odaklılık

Bazı ödüller çocuklar arasında rekabeti artırabilir. Örneğin, “Sınıfın en başarılısı olursan sana bisiklet alırım” gibi bir ödüllendirme sistemi, çocuğun başarısızlıklarını gizleme veya kendisini olduğundan daha başarılı gösterme çabasına girmesine neden olabilir.

Örnek: Çocuk sınavdan düşük not aldığında, ödülü kaybetmemek için notunu olduğundan yüksek söyleyebilir.

3. Dış Motivasyonun Aşırı Kullanımı

Geçmişte yazdığım yazılarda motivasyon ve motivasyon türleri konularına değinmiştim (bkz. 09.09.2024 ve 16.09.2024 tarihli yazılar). Eğer çocuk sadece........

© Sonsöz