Bu ülkede yaşayan vatandaşların başucu kitaplarından biri mutlaka “Nutuk” olmalı. Öyle ki; Türkiye Cumhuriyeti tarihi okullarda okutulurken, ders kitaplarından birini mutlaka bu büyük eser oluşturmalı. Bilindiği gibi Nutuk, Mustafa Kemal Atatürk’ün 3 aylık bir süre içinde tamamladığı ve 15-20 Ekim 1927 tarihlerinde Cumhuriyet Halk Partisi’nin İkinci Büyük Kurultayında kürsüden okuduğu eserdir. Eser, Türkiye tarihinin 1919-1927 yılları arasındaki 9 yıllık süreci, özellikle Millî Mücadele’de yaşanan olayları anlatan önemli tarihî bir kaynaktır ve Türkiye’nin bu dönemle ilgili en temel resmî tarih kaynağı olma niteliğindedir. Nutuk hemen hemen bir hafta içinde Türkiye Büyük Millet Meclisi kürsüsünden bizzat Atatürk tarafından okunarak tarihe mal olmuştur.

Atatürk Nutuk’ta Cumhuriyetin ilan edilmesine kadar geçen süreci tüm gerçekliğiyle kaleme alarak yaşanan gelişmeleri tarihe not düşmüştür. İki gün sonra Cumhuriyetimizin ilan edilişinin 102. Yıldönümünü kutlayacağız. Cumhuriyetin adım adım ilan edilmesine giden yolda yapılan görüşmeler, tartışmalar gerçekten çok sıkıntılı bir sürecin yaşandığını gösteriyor. Öyle ya, bir yanda yüzlerce yıl sürmüş bir imparatorluk geleneği, diğer yandan baştan sona değişen yeni bir yönetim şekli.
Cumhuriyet, Meclis’te bulunan tüm milletvekillerinin oylarıyla kabul edilirken, ilk Cumhurbaşkanlığı görevine de Atatürk seçiliyordu. Ancak, Cumhuriyetin vatandaşlara da duyurulması ve yaşanan coşkuya vatandaşların da katılması gerekiyordu. Atatürk bu aşamayı Nutuk’ta şöyle anlatıyor:
“Efendiler, Meclis’çe Cumhuriyet kararı 29/30 Ekim 1923 gecesi saat 20.30’da verildi. On beş dakika........

© Sonsöz