Sevgili yazarımız ve tarihçimiz, Sevgili Mesut Odman’ın tanımlamasıyla “Komünist ve Çerkes” Mehmet Bozkurt’un anlatımıyla başlarsak Lozan’a:

“Türk delegasyonu başlarında Osmanlı fesi ile değil, Kurtuluş Savaşında Kuvvacıların sembolü olan kalpaklarıyla indi Lozan garına. Bavullarında siyah iskarpin, smokin, silindir şapka…”

“İsmet Paşa salonda kendilerine ayrılan yerin Birinci Dünya Savaşının mağlupları olan Bulgaristan, Romanya, Sırbistan’ın yanı olduğunu görünce oturma düzenine itiraz etti. Konferansın ilk tartışma başlığı bu olmuştur. İsmet Paşa, Birinci Dünya Savaşının mağlubu Sevr’i imzalayan Osmanlının değil, sonrasında savaşı sürdürüp kazanan, Sevr’i yırtıp işgalcileri kovalayan Kalpaklıların temsilcisi olarak Lozan’da bulunduğunu hatırlattı ve ilave etti: Barış için buradayım…”

“Tartıştılar. Direndi İsmet Paşa. Oturma düzenini değiştirmek zorunda kaldılar: İskarpin, smokin, silindir şapka İngiliz, Fransız, İtalyan heyetinin bulunduğu yana geçti. Eşitlendik…”

Taraf devletlerin “bağımsızlık ve egemenliğine saygı ilkesine” dayandırılan 24 Temmuz 1923 Lozan Barış Andlaşması 1908’in devrimci atılımları, 1909 Kanun-u Esasi değişiklikleri, 19 Mayıs 1919 ve devamındaki kongreler, aynı dönemin kongre iktidarları ve meclisler, 23 Nisan 1920’deki Büyük Millet Meclisi (BMM) ve Hükümeti, 1921 Teşkilat-ı Esasiye’deki BMM tarafından idare olunan ve hükümeti “BMM Hükümeti” ünvanını taşıyan Türkiye Devletiyle birlikte 29 Ekim 1923’de ilan edilen Cumhuriyet’in kaynakları arasında son temel belgedir.

Lozan Andlaşması’nın birçok özelliği arasında önemlilerinden biri ulusal bağımsızlık ve egemenlik temeline dayalı Cumhuriyet yolundaki kararlılıktır.........

© soL