“Ey tarih, aç solgun yapraklı defterini
Ve kaydet dövüşenlerin hikayesini”

Ahmet Telli

İrlanda’nın kuzeyi 1960’ların sonundan 90’ların bitime kadar çok sert bir iç savaşa sahne olmuştu. Ayaklanma, banka soygunu, insan kaçırma, kurtarılmış bölgeler, hapishanelerde açlık grevleri eşliğinde yürüyen gerilla savaşı gecenin karanlığını üzerinde güneş batmayan krallığın burnunun dibine taşımıştı.

Daniel Finn, IRA adını verdiği kitabında sadece Çalkantılı Dönem olarak bilinen 30 yıllık kesiti değil İngiltere’nin İrlanda’nın kuzeyini kendine bağladığı andan itibaren ortaya çıkan örgüt, hizip, önderler ve mücadele biçimlerini ele alıyor. Gandhi’den devşirilen sivil direniş teriminin Britanya’da aldığı biçimi de, Malcolm X’in oy pusulası-kurşun ikileminin dönüşümünü de bu çalışmada görmemiz mümkün olacak.

İlk saldırısını 1956 yılı bitmek üzereyken gerçekleştiren IRA’nın öncülleri olan hareketlere bakarken adadaki mücadelenin çıkış noktasına doğru yol alacağız. Katolik yerlilerle Protestan yerleşimciler arasındaki uçurumu kapatmaya çalışan bir hareket olarak beliren Birleşmiş İrlandalılar’ın Protestan mahalde taban kazanması kayda değer bir başarı. Ne yazık ki 18. yüzyıl sonlarındaki ayaklanmanın bastırılmasıyla mezhep ayrımı İrlandalıları politik olarak da ikiye bölecek.

Programına vergi ve kiraların düşürülmesini yazan Birleşmiş İrlandalılar’ın ardılı olarak tarih sahnesinde görünen İrlanda Cumhuriyetçi Kardeşliği örgütünün tabanı yine alt sınıflara dayanacak ve hareketi 19. yüzyıldan 20. yüzyıla kadar taşıyacaktı. Büyük Kıtlık’ın yarattığı İrlandalı diasporası, Britanya ile hesaplaşmayı Amerika kıtasına taşırken başarısız ayaklanmaların gidişatını değiştirmeye gücü yetmeyecekti.

İrlandalıların çoğunun oy kullanmasının önünde engellerin olduğu dönemde ortaya çıkan İrlanda Parlamento Partisi adının hakkını vermeye çalışmaktan öteye gidemez. Toprak İttifakı ise toprak ağalarına karşı giriştiği mücadele kısmi kazanımlar elde edebilir. Öte yandan Cumhuriyetçi hareketin sınıfsal damarı kendini göstermeye devam eder.

20. yüzyılla birlikte politik hareketler inişe geçse de işçi sınıfı hareketi politikleşerek bu açığı doldurur. İrlanda Ulaşım ve Genel İşçiler Sendikası bağımsızlık mücadelesinin öncülüğünü üstlenir. Patronların bu harekete karşı lokavt ilan etmesi, polisin mitinglerde işçilere saldırması, bu saldırıya sendikanın İrlanda Yurttaşları Ordusu adlı milis örgütü kurarak karşılık vermesi Cumhuriyetçi hareketin sınıfsal karakteri hakkında ipuçları verir. 1916’daki Paskalya Ayaklanması’nın idam cezalarıyla sonlanması 2........

© sendika.org