Bilmecelerin çoğunun çözümü içgörü, önsezi ve mantık sıçramalarına dayanıyor. Bilmecelerin zekâ ile ilişkileri nedir?

Önce biraz tarihçe: 1987 yılında, gazetenin cumartesi ilavesi olarak verilen Cumhuriyet Bilim Teknik için bilim yazıları hazırlarken, (nereden aklıma estiyse) çizgili bulmacalar hazırlamaya başladım. Yıllar içinde niteliği değişse de yüzlerce bilmece yaptım. O zaman bu bilmeceleri çözen lise, üniversite öğrencileri şimdi olgun yaşta insanlar oldu, okurum olmaya devam edenler de var.

Başlangıçta çok basit, sıradan, daha ziyade komik yanı olan bulmacalar kullandım; örneğin: “...Bir ıssız adaya düştünüz. Yiyecek bulmakta zorlanıyorsunuz. Adada Hindistan cevizi ağaçları ve üzerinde maymunlar var. Yerde de birkaç taş parçası var. Ağaçtaki Hindistan cevizlerini nasıl elde edersiniz?” Cevap acıklı denecek basitlikte: “Yerden aldığım taşı maymunlara atarım, onlar da bana ellerine geçirdikleri Hindistan cevizlerini geriye fırlatırlar.” Neyse ki okurların her şeye rağmen gösterdikleri yakın ilgiyle sorular karmaşıklaştı ve zorlaştı. Böylece zaten çözümü herkese zor gelen bilmeceleri çözemeyenler kendilerini pek akıllı değilmiş gibi hissetmekten kurtuldular. Ne de olsa, tıpkı sınavlarda olduğu gibi, başarısızlığın kaderini başkalarıyla paylaşmak rahatlatıcı.

Bilmeceleri çözebilme süratimize bakarak, zekâmızı kestirmeye çalışmamız, arka taraftaki çözümlere bir yandan göz atarak zekâ skorumuzu yükseltmeye çabalamamız yadırganmamalı. Kaba kuvvetin egemen olduğu bir hayatta, pazularımızı geliştiremediysek, belki zekâmızı geliştirerek hayatta kalabileceğimize inanmaya ihtiyaç duyabiliriz.

Zekâ tapınmasının yaygınlaşmasına şaşırmıyorum, zekâdan herkesin ne anladığı ise bir muamma. Nereye çekersen oraya gitsin cinsten bir içi boş kavram. Zekâmızın bu tarafı gelişmediyse, öbür tarafını geliştirebiliriz. Duygusal zekâmız parlak değilse, spiritüel zekâmızı, matematiksel zekâmızda pek hayat yoksa ticari zekâmızı geliştirecek yöntemlere yönelebiliriz.

Bu zekâ meraklılığı böyle devam ettikçe, varlığından memnuniyet duyacağımız zekâ çeşitlerini arttırma heveslisi yazarlar,........

© Şalom