Mefhum-u muhalif, bir sözün ters anlamıdır. Mesela "Allah çalışanı sever" dediğimizde "çalışmayanı ise sevmez" manasına bir işaret vardır. İslam âlimleri Kur'anın yorumunda yer yer mefhum-u muhalif kullanmışlardır. Ama bunu hemen her yerde ve her zaman kullanmak isabetli görülmemiştir. Mesela cehennem ehlinin durumunu anlatan şu âyete bakalım:

“Orada devirler boyu kalacaklardır.”[1]

Âyet metnindeki “ahkab” ifadesi “hukub” kelimesinin çoğuludur. Bu kelime seksen veya yetmiş bin sene gibi devirleri ifade eder. Bu manadan hareketle, kâfirlerin gün gelip cehennemden çıkacakları söylenemez. Çünkü bu devirler ardı ardına devam edebilir, bir dönem bittiğinde başka biri onu takip eder. Başka âyetlerde kâfirlerin cehennemde daimî kalacakları nazara verildiğinden, “orada devirler boyu kalacaklar” ifadesinin mefhum-u muhalifi olarak “devirler bittiğinde azap da bitecek” denilemez.[2]

Firavun ve kavminin helakini anlatan âyetin devamında şöyle bildirilir:

“Gök ve yer onların ardından ağlamadı.”[3]

Bediüzzaman, âyetin yorumunda hem sarih (açık) manayı, hem de mefhum-u........

© Risale Haber