ABD’nin küresel liderliğinin sonu çok merkezli bir dünyanın başlangıcına mı işaret ediyor? Demokrasi tüm dünyada kan kaybetmeye devam edecek mi? Yeni bir küresel ekonomik savaş dönemi kapıda mı? Yapay zekânın getirdiği sosyal ve çevresel riskler artacak mı?

• MAHA HOSAIN AZIZ
• 9 Şubat 2025

Geçen ay Trump 2.0 başladı, aynı hafta içinde Dünya Ekonomik Forumu’nun (WEF) Davos’taki 55’inci yıllık toplantısında bir araya gelen hükümet ve iş dünyası liderleri de önümüzdeki yılı şekillendirecek küresel riskleri tartıştı. 37 ülkeden 132 analistle birlikte 157 risk üzerinde toplu bir şekilde çalışarak hazırladığımız, 2025 yılında izlenmesi gereken en önemli küresel risklere ilişkin yıllık NYU-Wikistrat raporumuzun dokuzuncusunu dün yayımladık. Bu yıl için izlenmesi gereken temel küresel risk trendlerine ilişkin görüşlerimiz şöyle:

1) ABD’nin Küresel Liderliğinin Sonu… Çok Merkezli Bir Dünyanın Başlangıcı mı?

2017’de Başkan Donald Trump’ın ilk döneminde, “Önce Amerika” diyen Trump’la post-hegemonik bir dünyanın başladığını yazmıştık. Eski Başkan Joe Biden, Trump’tan sonra ABD’nin küresel rolünü geri kazanmaya çalıştıysa da bu girişimin farklı türden sonuçları oldu. Trump’ın dönüşüyle, ABD’nin küresel liderliğinin önümüzdeki dört yıl için büyük ölçüde sona ereceği açıklık kazandı. Bunun güvenlikten iklim taahhütlerine ve küresel sağlığa kadar her alanda etkileri olacaktır. Bu süreç, küresel liderlik alanındaki boşluğu dolduran diğer aktörleri güçlendirecek şekilde seyredebilir (örneğin milyarder Michael Bloomberg, şimdiden BM’nin iklim bütçesine fon sağlamak üzere harekete geçti). Daha çok merkezli bir dönemin başlangıcı sayılabilecek dönemde güç dağılımına bakın. Çok merkezli bir dünya küresel çoklu krizimizle mücadelede daha iyi midir? Zaman içinde belki. Ancak şimdilik, 2025 yılında, herkes Trump’ın bir sonraki adımlarına uyum sağlarken riskin artacağı tahmininde bulunabiliriz. Tabii aşırılık yanlısı gruplardan haydut devletlere ve birbiriyle mücadele eden süper güçlere kadar, küresel liderlik boşluğundan faydalanarak bir kez daha kazanım elde etmek isteyenler olacaktır.

2) Demokrasinin Küresel Düşüşünün 20’nci Yılına Girmesi Muhtemel…

2024, dünyanın neredeyse yarısının oy kullandığı bir seçim yılıydı. Bu seçimler yapay zekâ çağının ilk seçimleriydi aynı zamanda (pek iç açıcı etkileri olmasa da). Görevdeki pek çok kişi kaybetti ya da geriledi. Demokratik olarak seçilen liderler bu yıl vatandaşların beklentilerini karşılayabilecek mi? Muhtemelen karşılayamayacak. Geçen yıl da belirttiğimiz gibi, yeni hükümetlerin tekrarlayan siyasi meşruiyet krizimizi çözmesini bekleyemeyiz. Freedom House,........

© Perspektif