Irak’ta etnik ve dini yapılar çok etkili. Diğer belirleyici etkiler ise ABD, Batılı devletler, Türkiye ve İran kaynaklı. İsrail’in saldırılarından sonra İran’ın “kâğıttan kaplan” olduğu ortaya çıksa da mezhebi yakınlıktan ötürü Tahran’ın Bağdat üzerindeki etkisi yadsınamaz.

• ADEM DEMİR
• 18 Kasım 2025

Irak’ın görev başında hayatını kaybeden eski Cumhurbaşkanı Celal Talabani, Ortadoğu’nun “cehennem” siyasetinde denge adamı olarak bilinen bir liderdi. Kürtler, Sünniler ve Şiiler arasındaki sorunları ustalıkla çözer ve “dışarıya” karşı birlik görüntüsü vermeye çalışırdı. Talabani aynı zamanda nüktedanlığıyla da tanınırdı. Kendisiyle barışık bir insandı. Ona atfedilen bir fıkra Irak Kürdistan Bölgesi’nde herkesçe bilinir ve sohbetin konusu dönüp dolaşıp kurduğu Kürdistan Yurtseverler Birliği’ne (KYB) geldiğinde mutlaka anlatılır:

Adamın biri Talabani’ye kaç çocuğu olduğunu sorar. Talabani, “Bir oğlum ve bir eşeğim var. Oğlumun adı Kubat, eşeğimin adı ise Bafıl” der.

Bu sözlerin sebebi de bilinir: Bafıl Talabani gençliğinde “kalıbına sığmayan” biriydi. Bu nedenle Talabani, onun Saddam’ın oğulları Uday ve Kusay gibi olumsuz biçimde gündeme gelmemesi için Bafıl’ı yurt dışına gönderdi. Bafıl Talabani uzun süre Londra’da yaşadı ve kuzeni Lahur Şeyh Cengi gibi İngiliz vatandaşı olmaya hak kazandı.

Kuzene Operasyon

Celal Talabani’nin vefatından sonra Bafıl, kesin dönüş yaparak Süleymaniye’ye geldi. İlk icraatlarından biri, KYB Eş Genel Sekreteri olan kuzeni Lahur Şeyh Cengi’yi partiden uzaklaştırmak oldu.

Bafıl Talabani, bugün babasının koltuğunda oturuyor. Ancak babası gibi denge siyasetiyle değil daha çok çıkışlarıyla gündeme geliyor. Birkaç kez bölünen KYB’yi yönetmeyi sürdürüyor. Partiyi zayıflatmadığı gibi, 11 Kasım’da yapılan Irak Parlamentosu’nun 6. seçimlerinde milletvekili sayısını artırmayı bile başardı.

Petrol Denizinin Üzerinde Parçalı Bir Ülke

Irak gerçekten ilginç bir ülke. Büyük petrol geliri var ve bütçesinin neredeyse tamamı bu gelirlerden oluşuyor. Hükümet, tarım başta olmak üzere diğer sektörlerden elde edilen gelirleri önemsemiyor. Irak, bu rezervle Batı’da ya da Körfez’de olsaydı bugün çok daha farklı bir ligde yer alabilirdi. Ancak etnik ve dini yapısı nedeniyle ülke bölük pörçük durumda. Bu nedenle petrol gelirleri kalkınmaya dönüşmüyor. Her kesim “küçük olsun ama benim olsun” anlayışıyla hareket ediyor.

Bölünmüşlük nedeniyle ülkede yüzlerce siyasi parti bulunuyor. Partiler, girdikleri seçimlerde istedikleri sonucu alamadıkça ittifaklara yöneliyor. Irak ve Kürdistan Bölgesi’nde yapılan son seçim kampanyaları da hakaretlerin havada uçuştuğu, karşılıklı “yolsuzluk ve usulsüzlük” suçlamalarının yoğunlaştığı sert bir süreçten geçti.

Yeni Parlamento Tablosu

Yıllar sonra güçlükle gerçekleştirilen 2025 Kasım nüfus sayımına göre Irak’ta 46 milyon 118 bin kişi yaşıyor. Irak Bağımsız Yüksek Seçim........

© Perspektif