Industrijska revolucija u severozapadnoj Evropi, tema nebrojenih naučnih istraživanja i knjiga, dogodila se uglavnom „endogeno“ nadograđujući se na komercijalnu revoluciju srednjeg veka, stavljanjem nauke u direktnu ekonomsku upotrebu i stvaranjem novih tehnologija. U tom delu sveta, međutim, industrijsku revoluciju pratila su, ili možda čak i ubrzala četiri zla razvoja na drugim prostorima.

Prvo zlo bila je kolonizacija mnogih neevropskih područja. Evropske nacije su nametnule političku kontrolu nad većim delom Afrike, Azije i Okeanije i koristile je za eksploataciju prirodnih resursa i jeftine (ili prisilne) domaće radne snage. Reč je o takozvanim „neuzvraćenim transferima“ o čijem se obimu naširoko raspravlja, iako nema sumnje da je bio značajan. Angus Medison procenjuje da je, od Indije do Ujedinjenog Kraljevstva i od Jave do Holandije, godišnje iznosio između 1 i 10 posto BDP-a kolonija. Ekonomistkinja Utsa Patnaik smatra da je bio mnogo veći i da je bitno doprineo britanskom usponu obezbeđujući i do trećine sredstava za investicije.

Drugo je bilo transatlantsko ropstvo koje je generisalo profit onih koji su kontrolisali trgovinu robljem (uglavnom iz Evrope i SAD) i onih koji su robove koristili na plantažama na Barbadosu, Haitiju, jugu Sjedinjenih Država, u Brazilu itd. To je očigledno bio još jedan ogroman „neuzvraćeni“ transfer vrednosti.

Treće zlo, kao što su između ostalih pokazali Pol Beroč i Angus Medison, bilo je to što su severne zemlje obeshrabrivale tehnološki napredak drugih nametanjem pravila kojima su favorizovale sebe (zabrane proizvodnje prerađene robe, zakoni plovidbe, moć monopsona, kontrola unutrašnje trgovine i nacionalnih finansija itd). Ova pravila su obuhvaćena konceptom „kolonijalni........

© Peščanik