II. Abdülhamit Han döneminde göç hareketliliklerinin siyasi, sosyal ve ekonomik açılardan önemli bir politik enstrüman olarak değerlendirildiği bilinmektedir. Anadolu’da Müslüman nüfusun korunmasını oldukça önemli gören II. Abdülhamit, bu nedenle Balkanlardan Anadolu’ya Müslüman nüfusun göçünü planlamıştır.

Bu da tarihin bir cilvesi olsa gerek. Bir dönem Osmanlı’nın sınırlarının genişlemesi için iskân ettirilenler, bu kez ise Osmanlı’nın içe doğru dönüşünde vazifelendiriliyor.

Osmanlı’nın son döneminde göçün iktisadi hayata etkisine yönelik araştırmalar net bir şekilde göstermektedir ki, göçmenlerin varlığı tarım, sanayi ve ticaret sahalarında kaldıraç görevi görmüş ve daralan Osmanlı ekonomisini rahatlatıcı etkide bulunmuştur.

Örneğin metruk halde bulunan, tarım yapılmayan arazilere göçmenler iskân ettirilmiş, tarımsal faaliyetlerde bulunmaları salık verilmiştir. Tahsis edilen arazilere üç yıl işlenmediği takdirde el konulacağı kararının alınmasıyla bir yandan göçmenler çalışmaya, yani üretime zorlanmış, diğer yandan ise hem göçmenlerin ekonomiye olan yükü hafifletilmiş hem de Osmanlı’nın gelirleri artırılmıştır.

Örneğin 1897 yılında Ankara vilayetinde ekilen arazi miktarı 1.274.225 dönüm iken 1909 yılına gelindiğinde ise bu oran 6.207.832 dönüme çıkmıştır. Sadece on iki yıl gibi kısa bir........

© Milli Gazete