menu_open Columnists
We use cookies to provide some features and experiences in QOSHE

More information  .  Close

Bufalo, bizon ve “bizim manda”

11 0
28.06.2025

Buffalo Bill adı çok tanıdık ama neyin nesiydi diye düşünürken aklıma Kızılderililer, kovboylar falan geldiyse de kayda değer bir şey hatırlayamadım. Siz de benim durumumdaysanız yazının sonundaki bağlantıyı tıklayınız.

Hevesle Niagara şelalelerini görmeye gittiğimde Buffalo şehrini görmüştüm. Niye bir hayvanın adını vermişler bu şehre diye merak ettiğimde çok ilginç şeyler öğrendim. 1870 yılında yaklaşık 8 milyon bufalo Amerika’nın uçsuz bucaksız dağlarında kırlarında sere serpe yaşamaktaymış. 3 sene içinde 5 milyonu yok olmuş. 20 sene sonra ise sadece 500 bufalo sağ kalmış.

Kendi kendine yok olmamış bufalolar, emri devlet vermiş, askerler hepsini öldürmüş. Demiryollarına binip binip gitmişler, eriştikleri bütün sürüleri telef etmişler. 8 milyon ne demek, insanın havsalası almıyor. Büyük sürüler halinde kendi başlarına yaşayan, insana faydası var zararı yok bu hayvanların soyuna kibrit suyu dökmüşler anlayacağınız.

Kızılderililerin ana geçim kaynağının bufalo sürüleri olduğunu gören kahraman beyaz adamlar kasten yok etmişler o devasa hayvanların devasa sürülerini. Bırak şehre, eyalete adını verseler hatta ulusal simge yapsalar yetmez bence. Hakkında kitaplar yazılıp filmler çekilen Buffalo Bill’i (manşetteki küçük fotoğraf) dünya çapında kahraman yapan da bu katliama katkısıymış…

Bufalo katliamı üzerinden Amerika’nın yerli halkının uğradığı yıkımın boyutu da akıllara sığacak gibi değil. Günümüzde olduğu gibi geçmişte de insanların insanlara ve hayvanlara ettiklerini düşünüp kurdeşen dökmektense konuyu saptırayım:

Aslında Amerika kıtasında hiç bufalo yokmuş ki. Soykırıma uğrayanlar bizonlarmış. Katliamı yapanlar aslen Avrupa kökenli olduğu, Avrupa’da her ikisi de hiç bulunmadığı için iki hayvanı birbirine benzetip yanlış adlandırmışlar. Anlayacağınız Amerika Birleşik Devletleri’nde Buffalo şehri var ama bufalo yok. Bizon var ama o da ayrı bir hayvan, türdeşi bile değil. Bu konu da bizimle ilgisiz değil…

Epeyce zor yoldan öğrendim ama sonunda Amerikan bizonunu da öğrendim. İlk öğrendiğim bufalolar gibi bizonların da ot obur olduğu ve devasa gövdelerine rağmen insan, leopar, vahşi kediler gibi bütün et oburların kurbanı oldukları. Sadece 20 yılda 8 milyon kurban vermeleri unutulur, unutturulur gibi değil. Kala kala 500 tane kalmış demiştim ya, onlar Buffalo Bill gibi demiryoluyla gelen tüfekli adamların erişemediği ıssız koyaklarda yaşayanlarmış. Sonra bazı başka avcılar onların yerlerini de keşfetmiş. Eyyy ucu delikli demir …

Bufalo ise Afrika ve Asya’da var. 3 farklı türü var. Birincisi “Afrika bufalosu” ki adı üstünde yaşadığı Afrika’da 3 ayrı alt türü var. İkincisi “Su bufalosu” ve üçüncüsü de Anoa ki oldukça kısıtlı bir bölgede yaşıyor. Su bufalosu ise Asya’nın doğal hayvanı. Orta Doğu, Türkiye ve Kafkasya’da Bufalo bahsi geçmiyor. Oysa bu da bir başka hata. Çünkü “Su bufalosu” bizim mandanın ta kendisi…

Bizim manda dedim de kimler tanır bu hayvanı bilemedim. Ben çocukluğumdan bilirim. Adapazarı’nın Çerkes köylerinde........

© Medya Günlüğü