Kur Korumalı Mevduat Hesapları (KKM), 2021 yılının Eylül ayında enflasyon (yüzde 19 idi) yükselme eğiliminde olduğu halde Merkez Bankası’nın (TCMB) faizi (yüzde 19 idi) indirmeye başlaması sonucu dövize başlayan hücumu önlemek amacıyla Aralık ayında devreye sokuldu. Bankalarda KKM hesabı açanlar, ya TL ya da döviz mevduat hesabındaki paralarını belirli bir vade ve faiz karşılığı KKM hesabına yatırıyorlardı. Vade sonu geldiğinde, TCMB tarafından ilan edilen döviz alış kuru ile hesap açılışındaki döviz alış kuru karşılaştırılıyor, vade sonundaki kur farkı, hesabın faiz getirisinden yüksekse kur farkı, faiz getirisi kur farkından yüksekse o zaman da faiz ödeniyordu. Böylece bu modelle mevduat ister TL isterse döviz cinsinden olsun kurdaki değişmelere karşı korunmuş oluyordu.

Başlangıçta TL mevduatın kur farkları Hazine tarafından bütçeden, döviz tevdiatından gelen kur korumalı hesapların kur farkları da TCMB tarafından ödeniyordu. 2023 yılı Temmuz ayında çıkarılan yasa ile her iki yükümlülüğün de TCMB tarafından karşılanması hükme bağlandı. Bununla birlikte geçmişten gelen yükler nedeniyle, bütçeye yük gelmesi devam etti. 2023 yılı sonunda Türk Lirasından geçerek KKM hesabı açılması uygulaması kaldırıldı. 15 Şubat 2025’de tüzel kişilerin KKM hesabı açması ve yenilmesi uygulaması kaldırıldı. 23 Ağustos 2025 tarihi itibarıyla yeni KKM hesabı açılması uygulaması tümüyle sonlandırıldı, vadesi gelenlerin de yenilenmemesi kararlaştırıldı.

KKM’nin 2022 yılında bütçeye yıllık yükü 92,5 milyar TL oldu ( 5,6 milyar USD.) 2023 yılı bütçesine yükü yedinci ay itibarıyla bütçeye yükü (işlem tamamen TCMB’ye devredilene kadar) 59,5 milyar TL (3,1 milyar dolar) olarak gerçekleşti. Buna göre KKM, bütçeye toplamda 8,7 milyar dolarlık bir maliyet yarattı. KKM hesaplarından elde edilen faiz ya da primlere vergi kesintisi (stopaj) uygulanmadığı için, kur farklı ya da faiz ödemeleri net yapılıyor, dolayısıyla buradan Hazineye bir katkı gelmiyordu. Dolayısıyla 8,7 milyar dolarlık maliyet net maliyettir.

KKM hesapları için bütçeden yapılan ödemeleri kamu hesaplarında açık bir biçimde görebilmemize karşılık aynı açıklık TCMB hesaplarında söz konusu değil. Bir başka ifadeyle TCMB’nin KKM uygulaması dolayısıyla karşılaştığı maliyetin ne olduğunu net bir biçimde göremiyoruz. Buna karşılık 2022 yılına kadar kâr edip bu kârının büyük kısmını Hazine’ye (bütçeye) aktaran TCMB’nin 2023 yılında 818,2 ve 2024 yılında 700,4 milyar lira zarar açıklamış olması, zarar kalemlerinden bazılarında önceki yıllara göre çok yüksek artışlar olması bu zararların önemli bölümünün KKM’den kaynaklandığını düşünmemize yol açıyor. Bu kalemleri toplam zararın yüzde 90’ını oluşturduğunu tahmin ederek hesaba alıyoruz. Bu durumda KKM kaynaklı zararları 2023........

© mahfiegilmez.com